O ‘ zbekiston respublikasi oliy va o ‘ rta maxsus ta ’ lim vazirligi toshkent – 202

Yig‘ib va tarqatib tashish marshrutlari uchun quyidagi ko‘rsatkichlarni 
aniqlanishi mumkin: 
1. Yukko‘tarish qobiliyatidan foydalanish koeffitsienti 
Н
T
O
СТ
q
Q
)
(


Bunda: 
)
(
T
O
Q
- bir aylanishda amalda tashilgan yuk miqdori, 
2. Bir aylanishga sarflangan, vaqt 

---

505
)
1
(







Ч
K
Ч
К
Т
О
T
айл
n
t
t
V
Lм
t
,soat 
Bunda l
m 
- marshrutning umumiy masofasi, km; 
V
t 
- harakat texnik tezligi, km/soat; 
T
k-ch
- har bir joyga kirib-chiqishga qo‘shimcha vaqt (bunga manevr 
qilish hamda xujjatni rasmiylashtirish vaqti ham kiradi); 
N
k-ch 
- kirib-chiqishlar umumiy soni. 
3. Ish kuni davomidagi aylanishlar soni 
айл
M
t
T
Z

4. Ish kuni davomida tashilgan yuk miqdori 
айл
СТ
Н
M
z
q
Q




;t 
5. Ish kuni davomida bajarilgan yuk oboroti 
N
ЮК
CT
n
айл
Н
M
l
z
q
Р






1
; tkm
Bunda
i
CT

- ikki kirib-chiqish oralig‘idagi yuk ko‘tarish qobiliyatidan 
foydalanish koeffitsienti
ЮКi
l
- ikki kirib-chiqish oraliq masofasi, km. 
Konteynerlar va tagliklarda yuklarni tashish 
Transport jarayonidagi eng sermehnat va kam mexanizatsiyalashtirilgan 
ishlarga yuklarni transport vositasiga ortish-tushirish ishlarini kiritish mumkin. Bu 
ishlarni bajarishga umumiy transport xarajatlarining 40-75 foizi to‘g‘ri keladi. Ortish-
tushirish operatsiyalarida avtomobillarning unumsiz turishini kamaytirish, bu 
operatsiyalarni kompleks mexanizatsiyalash va tashish jarayoni sifatini oshirishning 
eng samarali yo‘nalishlaridan biri barcha transport turlaridagi yuk tashishlarni 
konteyner va tagliklarda paketlab tashishdir. 
Konteynerlar va tagliklarda paketlab yuklarni tashish quyidagi afzalliklarga 
ega: 
- transport vositalarini unumsiz turishini kamaytirish; 
- transport jarayonining barcha bosqichlarida ham ortish-tushirish ishlarini 
kompleks mexanizatsiyalash; 
- mexanizmlarni samaraliroq ishlatish va tashilayotgan yuk partiyalarini 
yiriklash hisobiga ortish-tushirish xarajatlarini kamaytirish; 

---

506
- kam xarajatli (arzonroq) va usti ochiq transport vositalari turidan foydalanish; 
-taralash sarfini kamaytirish hamda tashilayotgan yuklarning sifatliroq 
saqlanishi. 
Konteyner va tagliklarni sotib olish, ta’mirlash va saqlash ko‘p xarajatlarni 
talab etadi. Bundan tashqari, ularning o‘z og‘irligi hisobiga transport vositalarining 
ko‘taruvchanligi yoki sig‘imidan foydalanish birmuncha kamayadi. Konteyner va 
tagliklar bo‘shatilgandan so‘ng ularni yuk ortish punktlariga qaytarish lozim bo‘ladi. 
Shularga qaramay, yuk tashishda konteyner va tagliklarda paketlab tashishniamalda 
joriy etish transport xarajatlarini ancha kamaytiradi va har xil transport turlarida yuk 
etkazib berishning eng ilg‘or usullaridan hisoblanadi.