O. A. Shermatov b. Z. Nosirov d. T. Islamova m. Ya. Qobulova d. B. Axmadaliyeva r. D. Imomov

2-Topshiriq. Fermer xo’jaligida yer fondidan foydalanish iqtisodiy samaradorligini aniqlang.
Topshiriqni bajarish uchun kerakli ma’lumotlar.
Hisoblash uchun kerakli ma’lumotlarni 5-jadvalda keltiriladi.
4-jadval
Fermer xo’jaligini yer fondi va undan foydalanish, ga

№	Er fondi tarkibiy qismlari	Yillar			20__ y. 20__ y. ga nisbatan , %
		20___	20___	20___
1.	Qishloq xo’jalik yerlari – jami shundan: –ekin maydoni –ko’p yillik daraxtlar	20.. 104	20.. 106	20.. 106
2.	O’rmon yerlari	4	4	4
3.	Suv xavzalari yerlari	210	210	210
4.	Tomorqa yerlari	658	675	675
5.	Yo’llar	154	155	155
6.	Boshqa yerlar	494	476	476
7.	Jami yer maydoni:

Ushbu jadvalning 2-qatoridagi oxirgi ikkita nuqta o’rniga talaba variant raqamini qo’yadi.
Topshiriqni bajarilish tartibi.
YUqorida keltirilgan 5-jadval va (1)-(5) formulalardan foydalangan xolda quyidagilar 6,7,8-jadvallarda bajarilsin:

1. 
   Xo’jalikda ekin maydonidan foydalanish.
   
2. 
   Ekin turlari bo’yicha hosildorliklar.
   
3. 
   1 gektar qishloq xo’jaligi yer hisobiga olingan:
   

a) yalpi mahsulot qiymati b) foyda.
4. 1 gektar ekin maydoni hisobiga olingan:
a) yalpi mahsulot qiymati b) foyda.
5. 1 gektar ekin maydoni hisobiga mehnat sarfi.
Xo’jalikda ekin maydonlaridan foydalanish xolatini taxlil qilish uchun quyidagi 6-jadval ma’lumotlaridan foydalaniladi.
5-jadval
Fermer xo’jaligida ekin maydonlaridan foydalanish xolati

№	Ekinlar turlari	20___		20___		20___		20__ y. 20__ y. ga nisbatan , %
		maydoni, ga	jamiga nisbatan, %	maydoni, ga	Jamiga nisbatan, %	maydoni, ga	jamiga nisbatan, %
1.	Paxta
2.	Bug’doy	750		745		728
3.	SHoli	35		32		37
4.	Sabzavot	9		6		6
5.	Makka doni	15		10		–
6.	Kartoshka	15		17		10
7.	Bog’lar	82		82		82
8.	Uzumlar	42		42		42
	Jami:	20..	100,0	20..	100,0	20..	100,0

Ushbu jadvalning 9-qatoridagi oxirgi ikkita nuqta o’rniga talaba variant
raqamini qo’yadi.
7-amaliy mashg’ulot. Mavzu: « Yer resurslari, ulardan foydalanish samaradorligi ». (4 soat) (2-qism)
6-jadval
Xo’jalikda qishloq xo’jalik ekinlari hosildorligini aniqlash

№	Ekin turlari	20___				20___				20___				20__ y. 20__ y. ga nisbatan , %
		Maydoni, ga	yalpi mahsulot, ts	hosildorlik, ts/ga	maydoni, ga		yalpi max sulot, ts	hosildorlik, ts/ga	maydoni, ga		yalpi mahsulot, ts	hosildorlik, ts/ga	ortishi (+), kamayishi (-)		foizda, %
1.	Paxta		30904				29146				27531
2.	Bug’doy		31200				48499				47393
3.	SHoli		1085				992				1110
4.	Sabzavot		2700				1830				1800
5.	Makka doni		945				670				-
6.	Kartoshka		3885				4590				2810
7.	Bog’lar		4953				4953				7544
8.	Uzumlar		1911				1932				2142
	Jami:		X				X				X

7-jadval
Fermer xo’jaligida yer fondidan foydalanish iqtisodiy samaradorligini aniqlash

№	Ko’rsatkichlar	O’lchov birligi	Yillar
			20___	20___	20___
1.	Qishloq xo’jaligi yerlari	ga
2.	Ekin maydoni	ga
3.	Jami mehnat sarflari	ming kishi –soat	2745	3471	3492
4.	YAlpi mahsulot	m. so’m	59829	106644	139001
5.	Ishlab chiqarish harajatlari	m.so’m	58039	103926	138687
6.	Foyda	m. so’m
7.	1 ga qishloq xo’jalik yerlari hisobiga olingan: a) yalpi mahsulot qiymati b) foyda	so’m/ga so’m/ga
8.	1 ga ekin maydoni hisobiga olingan: a) yalpi mahsulot qiymati b) foyda	so’m/ga so’m/ga
9.	1 ga ekin maydoni hisobiga mehnat sarfi	kishi-soat/ga

Jadvaldagi baholar «shartli» berilgan.


Quyida keltirilgan testlarni o’qib, javobingizni izohlang.

1. 
   Qishloq xo’jaligida yerning asosiy ishlab chiqarish vosita sifatidagi tushunchasi nimadan iborat
   

1. 
   Qishloq xo’jaligi tarmog’ining asosiy manbai, asosiy ishlab chiqarish vositasi
   
2. 
   O’simliklarning rivojlanish muxiti, xo’jaliklarni joylashtirishning hududiy bazasi, ishlab chiqarish vositasi va mehnat predmeti
   
3. 
   O’simliklarni oziqlantirish manbai,
   
4. 
   Korhonalarni joylashtirishning hududiy ba’zasi, ishlab chiqarish vositasi va mehnat predmeti
   

2. 
   yerdan foydalanish samaradorlik ko’rsatkichlarini ko’rsating
   

1. 
   1 ga haydaladigan qishloq xo’jaligiga yaroqli yerga, ekin maydonlari hisobiga yetishtirilgan don, paxta, sabzavot, sut, go’sht, yalpi mahsulot va boshqalar
   
2. 
   1 xodim hisobiga olingan yalpi mahsulot, so’m, bir ga shartli haydaladigan yer hisobiga yetishtirilgan yalpi mahsulot, so’m
   
3. 
   1 so’mlik asosiy vositalar hisobiga yetishtirilgan yalpi mahsulot, so’m, bir ga shartli xaydaladigan yer hisobiga yetishtirilgan yalpi mahsulot, so’m
   
4. 
   1 ishlovchi hisobiga, bir so’mlik ishlab chiqarish vositalariga, bir ga haydaladigan yerlar hisobiga olingan yalpi mahsulot va boshqalar
   

3. 
   Tuproq boniteti nima
   

1. 
   Tuproqning sifati, uning mahsuldorligining ko’rsatkichi
   
2. 
   Tuproq unumdorligi
   
3. 
   Tuproqning g’ovakligi va namlik darajasi
   
4. 
   Tuproqning numdorlik darajasi
   

Tuproqning tabiiy unumdorlik nima Uzoq yillar davomida tuproqda to’planib kelgan gumus miqdori, uning fizik, kimyoviy va biologik xossasi Bir yil davomida tuproqda to’rlanib kelgan gumus miqdori Ma’lum bir davr davomida tuproqda shakllangan fizik va kimyoviy xossalar Tabiiy va sun’iy unumdorlikning birligi