O. T. Alyaviya, s h. Q. Q o d ir o V, A. N. Q o d ir o V, s h. H. H a m r o q u L o V, E. H. H a u L o V



Yüklə 13,57 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə135/238
tarix22.10.2023
ölçüsü13,57 Mb.
#159708
1   ...   131   132   133   134   135   136   137   138   ...   238
Normal fiziologiya (O.Alyaviya va b.)

izopotensial chiziq
d eb atalib, q o ‘z g ‘a!gan sohalar 
orasida p o te n sia lla r farqi y o ‘qligini yoki qo ‘zgalish shu sohani to ‘liqIigicha qam rab 
olganligini an g la ta d i. T ish la r lotin harflari bilan belgilanadi: P, Q , R, S, T tishlar 
o ralig‘i 
segmentlar
d eb ataladi. T ishlar va segm entlar y ig ‘indisi esa 
interval
deb 
ataladi. U ch ta y irik tish lar, y a ’ni P, R, T y u qoriga y o ‘nalgan b o ‘lib, m usbat tishlar 
deyiladi, ikkita kich ik tish Q , S lar esapastga yo'nalgan bo'Iib, manfiy tishlar deyiladi 
va izo chiziqdan p a s td a joylashadi.
60-rasm. EKG chizmasi.
R tish ch ap v a o ‘n g boMmachalar q o ‘z g ‘algandagi potensiallam ing algebraik 
yig‘indisidir. U n in g davom iyligi 0,1 s e k g a teng. V oltaji esa 0 -3 m v g a teng. RQ 
segm enti q o ‘z g ‘a lish la m i atrio-ventrikulyar tugunga o ‘tayotganligini anglatib, 
izochiziqda 0 ,1 2 -0 ,2 sek davom.etadi.
Q , R, S, T k o m p le k si qorinchalar m iokardida q o ‘z g ‘alish iarp ay d o b o ‘lgani va 
tarqalganligini an g latad i. Shuning uchun h am
qorinchalar kompleksi
deb ataladi.
Q o rin c h a la m in g q o ‘z g ‘alishi, q o rin c h a la ra ro to ‘siq n in g yurak uchi, o ‘ng 
so ‘rg ’ichsim on m uskul va qorinchalar ichki yuzasining depolyarizatsiyasi EKG da 
pastga y o ‘n algan Q tish bilan belgilanadi, v o ltaji 0 -0 ,3 mv. R tishlar EKG da eng 
y u q o r i tis h h i s o b l a n i b , y u r a k a s o s i v a q o r in c h a la r ta s h q i y u z a s in in g
q o ‘zg‘alganligini anglatadi v a voltaji 0 ,6 -1 ,6 m v g a teng.
216
www.ziyouz.com kutubxonasi



tish qorinchalar m iokardini q o ‘z g ‘alish la r toM iqligiga qam rab olganligini 
anglatadi, endi yurakning barcha qism i elektrom anfiy b o ‘lib qoldi. Voltaji 0 ,2 5 -0 ,1 4
m v ga teng. S T segm enti har ikkala qorincha q o ‘z g ‘alg an lig i tufayli qorinchalar 
o ra sid a p o te n sia lla r farqi y o ‘q lig in i an g lata d i v a iz o c h iz iq d a yotad i. T tish 
m iokardning repolyarizatsiyasini k o ‘rsatadi. Bu tish E K G d a eng ko ‘p o ‘zgaruvchi 
qism i hisoblanadi va uning v o ltaji 0 ,2 5 -0 ,6 m v g a te n g . T tish va keyingi R tish 
o ralig ‘id a izochiziq chizilib, yurak 70 m arta q isq a rg a n d a 0,4 s davom etadi. T R 
segm enti yurak tinch turgan um um iy pauza va d ia sto la v aqtiga to ‘g ‘ri keladi. Q , R,
S, T kom pleks davom iyligi 0,40 sekga to ‘g ‘ri keladi (0 ,3 6 -0 ,4 4 s).
EKG yurak o‘tkazuvchi tizimida o ‘zgarishlar birligini k o ‘rsatib beradi. Masalan, P, 
Q interval ko ‘rsatkichi b o ‘yicha b o ‘lm achalardan qo rin ch alarg a q o ‘z g ‘alishlar nor­
m al tezlikda o ‘tayotganligin¡ ko ‘rsatadi. Q R S kom pleksi esa qorinchalar miokardida 
q o ‘zg‘alishlar qam rab olish tezligini k o ‘rsatadi v a 0 ,0 6 -0 ,1 sek davom etadi.
Yurak faoliyati ritmining o'zgarishi.
E K G - y u ra k ritm in in g o ‘zgarishini 
m ukam m al analiz qilishga imkon beruvchi param etrlardan biri hisoblanadi. N orm al 
yurak qisqarishlari m inutiga 6 0 -8 0 ta ga teng. A m m o siyrakroq ritm - bradikardiya 
(4 0 -5 0 ta), te z - ritm taxikardiya (9 0 -1 0 0 ta v a 150 ta g a c h a yetishi m um kin) ham 
k o ‘p uchraydi. B radikardiya sp o rt bilan m untazam sh u g ‘ullanuvchilarda tinch 
hollarda uchraydi. Taxikardiya esajism oniy ish vaqtida, hissiy q o ‘z g ‘alishlar vaqtida 
uchraydi. Y o sh lard ay u rak ritmi nafasig a qarab o ‘zg arib turadi. Bu hodisani 
nafas
aritmiyasi
deb ataladi. Bunda h a r b ir nafas ch iq arish n in g o x irid a navbatdigi nafas 
olishning boshlarida yurak siyrakroq uradi.
Y u ra k n in g qon h aydash vazifasi. Yurak m iokardisinxron, doim iyqisqaribturishi 
h iso b ig a to m irlar tizim ig a qonni h ay d ab b e ra d i. M io k a rd n in g q isq arish i uni 
b o ‘s h liq la r id a b o sim n in g o rtis h in i t a ’m in la b , q o n n i h a y d a y d i. H a r ik k a la
b o ‘lm achalar teng qisqaradi. Q isq a rish lar tugag an d an s o ‘ng> q o rin ch a lar ham b ir 
vaqtda qisqaradi. B o‘lm achalam ing qisqarishi kovak venalari sohasidan boshlanadi. 
Shundan s o ‘ng uning yuqori qism i qisiladi, n atijada qon b ir y o ‘na!ishda boMmacha 
va q orinchalar orasidagi teshik o rq ali q o rinchalarga o ‘ta d i. T esh ik ch alard a klapan 
boMib, ular sistola vaqtida tavaqali klapanlar yopilib qonni qay tib o 'tish ig a to ‘sqinlik 
qiladi. K lapanlam ing pay iplari b o ‘lib ; u la r k la p an n i boM m achalar tom oniga 
ochilishiga to ‘sqinlik qiladi. C hap q o rin ch a va boM m achalar o rasid a ikki tavaqali 
(m itral), o ‘ng qorincha v a boMmacha o ralig 4 ida uch ta v aq a li k la p a n la r bor.
Q orinchalar m uskullarining q isq arish i natijasid a b osim o rta boshlaydi. ( hap 
qorinchadan aortaga, o ‘n g qorinchadan o ‘p ka arte riy ala rig a q o n n i haydab beradi.
A orta va o ‘pka arteriyalarining boshlangan jo y la rid a y arim o y sim o n klapanlar 
bor. D iastola vaqtida qonni orq ag a qaytishiga yoM q o ‘ym aydi.
Q orinchalar va boMmachalar d iastolasi vaqtida, bu q ism la rd a bosim nolga teng 
boMadi. N atijada qon venalardan boMmachalarga, undan so ‘n g qorinchalarga o ‘tadi.

Yüklə 13,57 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   131   132   133   134   135   136   137   138   ...   238




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin