ta ’sirlarda tetanik qisqarish am plitudasi ham yakka qisqarishdagiga nisbatan
kattaroq boMadi,
Ye.B.
Babskiyning fikricha, m uskulda tetanik qisqarishga asos boMadigan
o ’zgarishlar bu muskulda har bir yangi qisqarishda adenozin uch fosfat kislotasining
ajralib chiqishiga bog‘liq. Ta’siming navbatdagi to lq in i boshlanguncha A T F to ‘la
p a r c h a la n ib u lg u rm ay d i. Bu m o d d a o z k o n s e n tra ts iy a d a h am m u sk u l
q o ‘zg‘aluvchan!igi vaqisqaruvchanligiga katta ta ’sir ko'rsatadi, natijada muskulga
kelayotgan navbatdagi har bir impuls a w a lg ilarig a nisbatan
kattaroq natija bera
oladi.
15-rasm. Yakka qisqarishlaming qo'shilishi (summatsiya):
T1; Tj - birinchi va ¡kkinchi ta’sirlar.
M otor birligi.
Muskul tolalari sk elet m uskulining funksional birligi b o ‘la
olmaydi. Bu vazifani neyromotoryoki m otor birligi amalgaoshiradi. O rqam iyaning
oldingi shoxlaridagi harakatlantiruvchi har b ir motor nerv tolasi m uskulning bitta
tolasini emas, balki muskul tolalarining butun bir guruhini innervatsiya qiladi. Bu
guruh harakatlantiruvchi neyron bilan birgalikda m otor birligi deb ataladi. M otor
birligi tarkibiga kiradigan muskul
to la larin in g soni turlicha, bu m uskulning
bajaradigan vazifasidan kelib chiqadi.
Odamning turli muskullarida m otor birlik tarkibiga kiruvchi muskul tolalarining
soni lOtadan 3000 tagacha boradi. Aniq harakatlam i bajaruvchi tezm uskullam ing
motor birligida tolalar soni ancha kam bo‘lad¡. Masalan, ko‘z v a q o ‘l barmoqlarining
muskullarida motor birliklari 10-25 ta, bunga qarama-qarshi oMaroq, gavda holatini
to ‘g ‘rila sh d a qatnashadigan va a n iq n a z o ra tg a ehtiyoj se zm ay d ig an su st
muskullaming motor birligida 2000 tagacha tola bor.
Harakatlantiruvchi nerv tolalari b o ‘y!ab muskulga
kelgan harakat potensiali
motor birliginingtarkibiga kirgan muskul tolalam i b irvaqtdaqo‘zg‘atadi. S og‘lom
o d am lar m uskullari bo'shashgan d a v rd a , e le k tr
faollikka ega boM m aydi,
muskullam ing biroz taranglanishi esa (m asalan, gavda holatini to ‘g ‘ri!ashda) mo-
47
www.ziyouz.com kutubxonasi
to r b irlik larid a sekundiga 5 - 1 0 chastotali razryadlar hosil b o ‘ladi, muskul
qisqarishining kuchi ortishi bilan im pulslar chastotasi ham shunga muvofiq ortib
boraveradi.
Insonlar skelet muskulida ikki xil: tez va sekin motor birliklari tafovut etiiib, ular
sekin va tez muskul tolalaridan tashkil topadi. Sekin
m otor birliklarida muskul
qisqarishining davomiyligi 100
Yüklə
Dostları ilə paylaş: