m axsus o ‘sish o m illari orqali leykopoez kuchaytiriladi. G ranulotsitlam ing hosil
boMishi m o n o ts itla rd a , m a k ro fa g la rd a v a T - lim fo tsitla rd a sin tez lan u v c h i
granulotsitar koloniyestim ullovchi faktor(om il) (KSF - G )ta ’siridakuchayadi, ammo
yetilgan neytrofillarda sintezlanuvchi - k e y lo n va laktoferrinlar ham da prostoglandin
- Y e lar ta ’sirid a susayadi. M o n o tsito p o ez esa m onotsitar koloniyestim ullovchi
faktor (om il) (K S F - M ), katexolam inlar ta ’sirida kuchayadi. Prostoglandin -Y e, á-
va á - interferonlar m o n o tsit hosil b o 'lish in i tom iozlaydi. G idrokortizonning katta
m iqdori m onotsitlam ing suyak k o ‘m igidan chiqishiga qarshilik qiladi. Leykopoezni
boshqarishda interleykinning ahamiyati katta. U lam ing ayrimlari (IL-Z) bazofillam i,
boshqalari ( I L - 5 ) eozin o fillam i o ‘sish, rivojlanishini kuchaytirsa, yana boshqalari
esa (IL -2 ,4 ,6 ,7 ) T v a B - lim fotsitlar shakllanishini kuchaytiradi. Leykotsitlar va
to ‘q im alam in g p archalanishidan hosil b o ‘lgan m oddalar, m ikroorganizm lar va
ulam ing to k sin lari, gipo fizn in g ayrim garm onlari, nuklein kislotalar leykopoezni
kuchaytiradi.
H ar xil le y k o tsitlam in g yashash davom iyligi turlicha, ayrim larining um ri b ir
necha soat, ku n , h afta davom etsa, b o sh q a lari odam da b ir um r yashashi mumkin.
L e y k o tsitla r h a z m tra k tin in g s h illiq q a v a tid a v a retik u ly ar t o ‘q im a!arda
parchaianadi.
Trombotsiilar.
T ro m b o tsitlar yoki qon plastinkalari, suyak k o ‘m igining gigant
hujayralari-m egakariotsitlardan hosil b o ‘ladi. Trom botsitlar yumaloq yoki birozoval
yassi shaklga ega, u lam ing diam etri 2 - 5 m km ga teng. T rom botsitlar yadrosiz, lekin
ularda (200ga y a q in ) g ran u la lar m avjud. Q on-tom ir endoteliysidan boshqa yuzaga
tekkanda tro m b o tsitla r faollashadi, tro m b o tsit diam etridan 5 -1 0 m arta katta 10 ga
yaqin o ‘sim ta hosil b o ‘ladi. Bu o ‘sim talar qon oqishini to ‘xtatishda katta ahamiyatga
ega. O dam larqonidagi trom botsitlar miqdori 180-320x1 O’/I yoki 1 mkl qonda 180000
- 320000 ni tashkil qiladi. T rom botsitlar qondagi m iqdoriningortishi
trombotsitoz
,
kam ayishi esa
trombotsitopeniya
deb atala d i.
T ro m b o tsitlar qu y id ag i fu nksiyalam i bajaradi: angiotrofika - qon-tom irlar
epitelisini o ziq lan tirish ; trom botsitar trom b hosil m ahsul; qon ivishi va fibrinolizda
ishtirok etish, ja ro h a tla n g a n qon-tom irlarini toraytirish.
Trom botsitlam ing asosiy funksiyasi
gemostazda
ishtirok etishidir. T rom botsitlar
h a r xil y o t y u z a g a (
adgeziya
) h am d a b ir-b iri bilan yopishish (
agregatsiya
)
xossalariga ega. T ro m b o tsitlar bir qator biologik aktiv m oddalam i ishlab chiqaradi,
bularga trom botsitar om il d eb ataluvchi, qon ivishida qatnashuvchi m oddalar kiradi.
Trom botsitar fakto rlar P (lotincha platelet - plastinka) harfi va arab raqamlari (P |5 P2
va b . ) bilan b elg ila n ad i. B ulardan ah am iyatlilari P^yoki
tromboplastin,
hujayra
m em branasining b ir parch asi; P4 yoki
antigeparin omili;
P jy o k i
trombotsitar
fibrinogeni;
P6 y o k i (ak to m io zin g a o \\s h a s h )
Dostları ilə paylaş: