Yurak indeksi
degan ibora ham qo'llaniladi. Yurakning m inutlik hajmining (1/
min) tana yuzasiga (m2) nisbati
yurak indeksi
deb ataladi. U ning k o ‘rsatkichlari
erkaklar uchun 31/min. m2ga teng.
Y urakning minutlik hajmini Fik (1870 y) usuliyordam ida aniqlash mumkin.
Bu usul aniq usullardan biri b o 'lis h ig a qaram ay, m a ’lum noq u lay lik larg a ega
b o ‘lganligi uchun boshqa u su llar ham q o 'Ila n ila d i.
A y la n ib
y u rg a n qon
m iqdori 70 kg og‘irlikkaega b o ‘lgan erkakiarda 7 0 -8 0 mi ni tashkil qiladi (7 5 -
80 m l/kg), ayollarda esa sal o zro q (7 0 m l/kg). Bu k o ‘rsa tk ic h jin sg a , yoshga,
tana tuzilishiga, hayot kechirish tarz ig a , jism o n iy ch in iq q an lik k a vajism oniy
rivojlanganlikka karab 50-dan 80 m l/kg gacha boMishi m um kin. A ylanib yurgan
qon shartli ravishda ikkiga b o ‘lin ad i: m uayyan pay td a
a y la n ib yuruvchi va
sirkulyatsiyada qatnashm aydigan, y a ’ni dep o lard ag i (ta lo q , jig a r, buyrak,
o ‘pka va boshqa) qon.
Gemodinamik holat o ‘zgarganda depodagi qon, aylanishga chiqib, almashinib
turadi. Qon depolaridagi qon miqdori aylanib yurgan qon m iqdoridan ikki
baravar
k o ‘p deb hisoblanadi.
Y u rak faoliyatining mexanik va tovush hodisalari.
Y urak o ‘z ishi faoliyati
davomida mexanik va tovush hodisalari hosi! qilishi mumkin. Bu hodisalam i qayd
qilish usullari yordamida yurak faoliyati to ‘g ‘risida tushunchaga ega bolishim iz
mumkin. U qovurg‘alar sohasida chap tomondan o ‘rta o ‘mrov chizig‘idan 1 sm
ichkarida, yurak qisqargan vaqtda yurak turtkisini aniqlash mumkin. Yurak turtkisini
paypaslash usuli yordamidaaniqlanadi. B a’zi hollarda uni ko ‘z bilan kuzatish ham
mumkin. Qorinchalar qisqarganda yurak, ellips shakldan sharsim on shaklga o ‘tadi.
U n in g u z u n a sig a oMchovi k ic h ra y ib , k o ‘n d a ta n g o 'lc h o v i k a tta la sh a d i.
Qattiqlashgan yurakning chap qorinchasi ko‘krak qafasining ichki yuzasiga uriladi.
Diastola vaqtida diafragma tom onga osilib turgan yurak uchi, sistolada ko‘tarilib,
ko‘krak qafasining oldingi devoriga uriladi. B ulam ing ham m asi
yurak turtkisini
hosil qiladi.
Yurak faoliyatini mexanik aktivlashuvini aniqlash uchun ko‘plab maxsus usullar
qoMianiiadi.
Dostları ilə paylaş: