oyoqlar sohasida se zu v c h an lik ortishini
(giperesteziya
kelib chiqishini) aniqladi.
Sezuvchanlik g av d an in g , ayniqsa, qarama-qarshi to m o n id a k o ‘proq buziladi. V.
Mauntkastl va E. X en n e m an talam us orki ventral yadrosining turli qism lariga y upqa
elektrodlar k iritib , g a v d a n in g turli qism lari ta’sirla n g an d a yuzaga chiqarilgan
potensiallam i qayd q ilish d i. G avdaning turli sohalaridagi retseptorlardan keluvchi
impulslar ortki ventral yadroning turli qismlariga kirishi mushuk, quyon vam aym unlar
ustidagi tajribalardan k o ‘rsatib berildi. Boshning yuz qism i va oldingi oyoqlar, ayniqsa
distal qism lari (m ay m u n lam in g barm oqlari) sezuvchanligining talam usdagi vakillik
sohasi tana va keyingi o y o q la r sezuvchanligining vakillik sohaga qaraganda kengroq.
B uning m a’nosi shuki, y u z v a oldingi oyoqlam ing retseptorlaridan impuls oladigan
neyronlar tana va k ey in g i oyoqlam ing retseptorlaridan ax borot oluvchi neyronlarga
qaraganda ancha k o 'p ro q . G av d a ayrim qism larining yadrodagi vakillik sohalari
q at’iyan chegaralangan m ay d o n lar b o ‘lmay, qism an bir-birini qoplaydi. G avdaning
tegishli qism idagi ekstroretseptorlardan signal oladigan neyronlar yadroning qaysi
qism lari b o ls a , v isseroretseptorlardan impuls oluvchi zonalarham o ‘shaqism larida
ekanligi yuzaga c h iq arilg a n potensiallarusuli bilan k o rsatib b en ld i.
E k steroretseptorlar b ila n visseroretseptorlardan keluvchi im pulslar shu tufayli
o ‘z a ro ta ’sire tish i m u m k in . A ks etgan og‘riq la rh a m sh u bilan izohlansa kerak. Bu
o g ‘riq la r s h u n d a n i b o r a t k i, m uayyan ich k i a ’z o d a g i p a to lo g ik ja ra y o n d a
v isseroretseptorlardan k elu v ch i im pulslar oqim i o ‘sha a zo ustidagi teri yuzasida
sezuvchanlikning b u z ilis h ig a sabab b o ‘ladi.
G avdaning tu rli q ism la ri ta ’sirlanayotgani haqidagi signallam i qabul qiluvchi
talam ik n eyronlardan im p u lsla r katta yarim sharlar p o ‘stlo g ‘idagi som atosensor
sohaning turli q ism larig a k irad i, bu zonada teri va m uskul-bo‘g ‘ im retsepsiyasining
vakilligi ham m uayyan faz o d a taqsim langan b o ‘ladi.
K ol z to ‘r p a r d a s in in g tu rli qism larid ag i re ts e p to rla rid a n im puls olu v ch i
neyronlam ing fa z o d a b ir q a d a r chegaralanganligi lateral tizzasim on tañada ham
qayd qilinadi. K o rtiy a ’z o sin in g turli qism laridagi retseptorlardan im puls oluvchi
neyronlam ing faz o d a, shuningdek, b ir q adar chegaralanganligi m edial tizzasim on
tañada ham kuzatiladi.
Dostları ilə paylaş: