O 'z b e k I s t o n r e s p u b L i k a s I o L iy va o 'r t a m a X s u s

Yangi materialni bayon qilish.
Bu e lement a yri m darsl arda- 
gi na o ‘rinli. Ko ' p i nc h a yangi m at e r i a l n i bayon qilish kirish 
y o' riqno ma si ga kiradi. Yangi m a t e ri a ln i bayon qi li shdan oldin 
o ' q u v c h i l a r n i n g uni idrok qilishga tayyorligi tekshiriladi, ya ’ni 
o ' q u v c h i l a r n i n g oldingi da rs la rda ol gan va bu t opshi ri qni baja­
rish u c h u n z a r u r bilim va ma la k al a ri q a n da y ahvolda ekanligi 
t ekshiriladi.
Yangi mat eri alni bayon qilish u n i n g m a z m u n i g a o ' quv ch il a rn in g 
yoshi va tayyorligiga bog' liq hol da h a r xil t as hki l etilishi m u m k i n .
Yangi m at e r i a l n i n g h ajmi o ' q uv c hi la r o'zi o' zlashtira ol ishl a­
rini n a z a r d a tutib belgilanadi.
Bilim va m al a k a l a r n i t ek s h i r i s h n i n g m a z m u n i darsga tay- 
y or lani shda o' qituvchi t o m o n i d a n o' yl ab qo'yiladi. B unda ko'rib 
chiqilishi kerak bo' lgan asosiy ma sa l al a r belgilanadi. Shuni ngdek,
b iri nchi n avbatda so' ral adigan o ' qu v c hi la r h a m aniqlanadi.
Yangi m at e r i a l n i n g bayoni uni o 'q uv ch i la r q an da y o' zlash- 
t ir ga nini tekshirish bilan y a k u nl an a di .
Yo'riqnoma.
Ma sh g 'u l ot j ar a yo n i da kirish, joriy va yakuniy 
y o ' r iq n om a l a r olib boriladi. Ki ris h y o ' r i q no m as i n i ng q a nc ha
d av o m etishi va undagi m a ’l u m o t l a r n i n g hajmi o ' quv ch il a rn in g 
yoshiga bog'liq bo'ladi.
5—6 -s in f la r da mat eri alni b i rd an ig a emas , balki bir necha 
qi smga bo'lib bayon etish tavsiya qilinadi, c h u n k i qo' shaloq darsga 
mo' lj all angan m e h n a t t opsh i r ig 'i ni bajarish u c h un z a r u r bo' lgan 
h a m m a m a ’l u mo t n i o ' quv c hi la r bi rdani ga qabul qilolmaydilar. 
8—9 - s i n fl a r d a bir q i s m n i n g o' zida katt a hajmdagi mat eri alni
bayon qilish m u m k i n , m e h n a t t opshi rig' i qismlarga ajratilmay, 
bi rd a ni g a beriladi.
M asa la n, 6 -si nf da o ' qu vc hi la r m a k t a b o' quv-tajriba uchast ka-
sidagi ekinlarga eti ketkalar tayyorlashlari kerak. Bu etiketkalar
191

---

mix lar bilan birlashtirilgan t a x t a ch a va qo z iq d a n iborat bo'ladi. 
O' q uv c hi la r b u y u m texnologiyasini t ashkil qiluvchi asosiy ope ra t-
siyalar (rejalash, arr alash, r andai as h) bilan tani shgan. Shu sabab-
li o'qituvchi t opshi riq haqida gapirib berib, m a n a shu operatsi- 
valarni baja ri sh ni ng asosiy usullarini o ' quvchil ar bilan birgalikda 
takrorlaydi. S h u n d a n keyin yangi topshi riqni bayon qil ishi kerak: 
qoziq uchini r an da l ab o' tkirlash va t axt acha ga qoziqni m ix lar
y o r d a m i d a m a h k a m l a s h . 6 - si nf da yangi t opshi riqni qismga bo'lib 
bayon qilish tavsiya etilgani u c h u n o ' q u v c hi la rn i ng t opshi riqqa
tayyorlanishlari h a m bir n e ch a usulda tekshiriladi. M a z k u r holda 
ma te ri a ln i bayon qilishni uchta qismga bo'lish m u m k i n : tax- 
t ac h an i tayyorlash, qoziqni tayyorlash, yig'ish.