O 'z b e k I s t o n r e s p u b L i k a s I o L iy va o 'r t a m a X s u s

Nazariy mashg'ulotlar.
M as hg ' u l o t d a vo mi d a mavzu b o' yi cha
kerakli 
m a i u m o t l a r berish, 
m a z m u n i n i
yoritishda 
nazariy 
m a s h g ' u l o t l a r d a n foydalaniladi. M e h n a t t a ’limi mas hg' ul otl ari
j a r a yo n i da nazariy m a s h g ' u l o t l a r d a n j u d a k a m foydalaniladi. 
Na z ar iy m as hg 'u lo t la r j ar a yo ni da o' qituvchi o'quvchilarga d a s tu r
asosida m av z ul ar n i k o' r g a z m a d an l oydal anib olib boradi.
N a z a ri y m a sh g ' u l ot la r d a vo mi d a d a s t u r m a vz u l ar i n i n g m a z ­
m u n i yoritiladi, m e hn a t t a i i m i n i n g m aq s ad va vazifasi a ma lg a
oshiriladi.
N a z a ri y m a sh g ' u l o tl a r de ga n da m a s h g ‘u l o tn i n g h a m j a m o a ,
h a m individual (yakka t art ibda) t u ri ni o' z ichiga olgan, m e h n a t
t a i i m i o ‘qi tuvchisi ning rahbarligida o ‘quv mat eri ali ni faol, t o ' g ‘ri 
va ongli o' zlashtirilishini ko' zda t u tg a n o ' q u v - m e h n a t faoliyati­
n i n g a n i q t ashkil qilinishi t ush un i l ad i.
Amaliy 
va 
amaliy 
laboratoriya 
mashg'ulotlari.
Am al iy
m a s h g ' u l o t l a r o' qituvchi t o m o n i d a n boshqarilib, o'quvchil ar t o ­
m o n i d a n berilgan t opshiriqlar ongli o' zlashtiriladi, m e h n a t faoli­
yati a n i q tashki l etiladi. A m a l i y m as h g ' u l o tl a r d a o'quvchil ar 
oldiga quyidagi m a qs a dl ar qo'yiladi: o ' q u v c h il a r n i n g o' quv m a t e ­
rialini, o' zlasht ir gan bili mi ni, m e h n a t k o ' n i k m a s i n i va m al akal ar
157

---

darajasini tekshirish, yangi m a v z u n i t ush u n t ir is h da m e h n a t u s u l ­
larini ko'rsatish, yangi mavz u b o ' y i c h a o ' q uvc hi la rn in g bajaradi- 
gan ishlari va bilim darajasini aniqlash, o ' q uvehil arni o ‘z - o ‘zini 
n azorat qilishlari, a ma li y i shlarni mustaqil bajarishlari h a m d a
o ' quvehil arni a ma l i y m as h g ' ul o t l a r natijalarini yaxshilashga qa- 
ratish va hokazo.
Am al iy laboratoriya ishlari o'zida m as hg ' ul ot ni ng s hunday turi- 
ni ifodalaydiki, u n d a o'qituvchi rahbarligida mashg' ul ot d avomi da 
tadqiqotlar, tajribalar, kuzatishlar olib boriladi. Maxsus asboblar, 
uskunalar, moslamalar, apparatlar yo r dami da tajribalar o'tkaziladi 
h a m d a to'g'ri ilmiy xulosalar va u m u m l a s h m a l a r chiqarish i m k o n i ­
yatlari o'rganiladi. Amaliv-laboratoriya mashg' ulotlari g a zl ama - 
shunoslik bi li mi ni o' rgatishda qo'llaniladi. Bunday mas hg' ul otl arda 
g a zl ama ni ng xossalari: sitiluvchanlik, ki rishunchanlik, ishqalanuv- 
chanli k, g'ijimlanishi, tolaviy tarkibini aniqlashda qo'llaniladi. 
Ama li y laboratoriya mashg' ulotlari o' tkazish uc hun avvaldan tay- 
yorlaniladi; uskunalar, xona, tadqiqot obyektlari, topshiriq kar- 
tochkalari, hisobot u c h u n jadvallar shakllari tayyorlab olinadi. 
Amaliy laboratoriya ishlarini bajarish ko'rsatmasi bo'lishi, natijalar 
j a m o a o'rtasida m u h o k a m a qilinib, baholanishi kerak.
A m a li y laboratoriya ishlari o'quvchil arga faqat turli xil u s ­
kunalar, asboblar, m o s l a m a l a r bilan ishlashni o'rgatmay, balki 
o'lchovlar, k uz ati shla r natijalarini ishlab chiqishni o' rg an is h 
h a m d a to'g'ri ilmiy x u l osal ar va u m u m l a s h m a l a r chiqarish i m -
kon i ni beradi.