O 'z b e k I s t o n r e s p u b L i k a s I o L iy va o 'r t a m a X s u s

Mehnatni tashkil etish shakllari.
M e h na t ni t ashkil e ti s hn in g
xilma-xil shakllari mavjud bo'lib, m a v z u n i n g maqs adi ga bog'Iiq 
bo'ladi. C h i z m a c hi zi sh ni barc ha ga b a ro b ar o' rgat ishda frontal, 
ama li y ish bajarishda zveno va yakka s h ak ld an foydalaniladi. 
O' qu vc hi la r va o'qi tuvchi lar t o m o n i d a n birgalikda bajarilgan ish 
frontal usul deyiladi. H a r bir o' quvchi o'zi ish bajarsa yakka, bir 
necha o' qu vc hil ar bitta a ma l iy ishni bajarsa zveno yoki frontal 
shakl deyiladi.
M e h n a t t a' l imi va kasb t an l as h ga yo'llash m a s h g ' ul o tl a ri n in g 
shakllari d id ak ti k m a q s a d n i n g aniqligi, t a ’lim va tarbiya vazi- 
fal ari ning birligi, o' quv mat eri al in i to'g'ri t anl as h, o'qitish m o -
dellarini ma qs a dg a muvofiq t an l as h , o ' quv c hi la rni ng mu st aq il - 
ligi, d ar sn i ng t ashkiliy aniqligi va o' quvchil ar ishida xavfsizlikni 
t a ’m i n l a s h n i o' z ichiga oladi.
Masofaviy t a ’l im — m a x su s o'qitish vositalari y or d a m i d a
o'qituvchi bilan b og 'l an is h, shaxsiy jadval bilan o'zi x ohl aga n 
joyda o'qishi, o' z ustida intensiv, mustaqil ish lash i lozim bo' lgan, 
ma qs a dg a yo' nalt iri lgan bilim olish turi.
«Model» t us hu n ch a si i l m - f a n n i n g ko' p sohalarida qo'llaniladi. 
Model -- sxema, fizik konstruksivalar, belgili s ha kll ar va f o r m u-
lalar k o 'r in is hi da s u n ’iy hosil qili ngan obyekt bo'lib, u tadqi q 
qilinayotgan obyektga o ' xs h as h bo'ladi, u n i n g tuzi li shini , xususi- 
vatlarini, oby ek tn in g element lar i orasidagi o ' za ro aloqal ar va m u -
nos ab at l ar ni s o dd a va t us hu n a r li t a r z da aks ettiradi.
160

---

2. M eh n at ta ’lim i, kasb tan lash ga y o ‘llash darslarining tiplari.
H a r bir aniq dars oldiga q o ‘yiladigan asosiy t a ’l imiy vazifaga q a ­
rab d a r s ni n g tarkibi va a y ri m b o s q ic h la ri n in g vazifasi o ‘zgarishi 
m u m k i n . Shu nuqtayi n a z a r d a n ustaxonal ar dagi darslarni bir ne- 
ch a tipga b o i i s h m u m k i n .
Me h n a t t a ’limi d a rs l a r i n i n g asosiy tiplari.