O 'z b e k ist o n respublikasi oliy va 0 ‘rta m a xsus t a ’lim vazirlig1

ham o ‘zgarib boradi. Kubik holatlari orasida shunday holat ham boMadiki.
bunda kubik yuzachalarida urinma kuchlanishlar hosil boMmaydi, ularda faqat
normal kuchlanishlar vujudga keladi.
Urinma kuchlanishlar nolga teng boMgan yuzachalar bosh yuzalar va
bu yuzalarda vujudga kelgan normal kuchlanishlar bosh normal kuchlanish­
lar deb ataladi.
Har qanday kuchlanish holatida istalgan nuqtada o‘zaro tik boMgan ka-
mida uchta bosh yuza boMadi. Binobarin, har bir nuqtada o‘zaro tik boMgan
uchta bosh kuchlanish ham mavjud boMadi. Bosh kuchlanishlarga parallel
boMgan yo'nalishlar kuchlanishlarning bosh yo'nalishlari yoki nuqtaning bosh
o ‘qlari deb ataladi.
Bosh kuchlanishlar c, c
2
vac
3
harflari bilan belgilanadi; bunda (т,)сг
2
)ст
3 
shartga amal qilish lozim. Masalan, elementar kubikning bosh yuzalariga 50
MPa, - 30 MPa, - 20 MPa kuchlanishlar ta’sir etsa, yuqoridagi shartga ko‘ra
bular quyidagi tartibda yoziladi; a,=50 MPa; a 2= - 20 MPa ; ct3= -30 MPa
Agar ikkita bosh kuchlanish nolga teng boMsa, bunda kuchlanish holati
chiziqli yoki bir o‘qli kuchlanish holati deb ataladi (4,2-rasm).

---

Agar bosh kuchlanishlardan bittasi nol bo‘lsa, bunday holat tekis yoki
ikki o'qli kuchlanish holati deb ataladi (4.2-rasm, b).
a)
b)
4.2-rasm.
d)
Agar bosh kuchlanishlarning birortasi ham nolga teng boMmasa, bun­
day holat hajmiy yoki uch о ‘qli kuchlanish holati deb ataladi (4,2-rasm, a).
4.3 Chiziqli kuchlanish holati
Oddiy siqilish va cho‘zilishga ishlaydigan prizmatik sterjenlarning