m ohiyati bilan b o g liq . M uallif nerv sistem asin in g u ch ta asosiy xususiyatiga alohida ah am iyat berad i, ch u n on ch i: 1) q o ‘zg ‘alish jarayoni va torm ozlanish jarayonining kuchi; 2) q o ‘zg ‘alish kuchi bilan torm ozlan ish kuchi o ‘rtasidagi m u v o za n a tlik darajasi (nerv s is te m a sin in g m u v o za n a t- lashgani); 3) q o ‘z g ‘alishning to r m o z la n ish i bilan a lm a - shinish tezligi (nerv jarayonlarining harakatchanligi). U n ing k o ‘rsatish ich a, har bir h a y v o n n in g tem p era m e n ti ham m azkur xu su siyatlarn in g u yoki b u n isig a g in a alo q a d o r b o ‘lm ay, balki ularning m ajm u iy ta rzga, q o n u n iy bir- lashuviga bogMiqdir. I. P. Pavlov shartli reflektor faoliyatining individual xususiyatlari bilan tcm p eram en tga aloqador nerv sistem asi xu susiyatlarin ing o kzaro q o ‘sh ilu v in i nerv s is tem asining tipi deb nomlaydi va uni to ‘rtta tipga ajratadi: a) kuchli, m u vozan atli, epchil; b) k u ch li, m uvozanatsiz, epchil; d) kuchli, m uvozanatli, sust; e ) k uchsiz tip.
Yirik rus psixologlaridan B .M . T ep lov (1 8 9 6 — 1965) va uning shogirdlari ham da m aslakdoshlari i.P . Pavlovning tadqiqotlarini d a v o m ettirib. inson nerv jarayonlari xusu- siyatlarin in g o ‘ziga x o s tom oniarin i o ch ish g a muvaffaq bo'ldilar. U la r n erv-fiziologik jarayonlarning nozik qirrala- rini o ‘rganishda m axsus m oslam alar yordam i bilan o lzga- rishlarni qayd q ilish ham da olingan natijalarni m atem atik- statistik m e to d la r orqali hisoblash ishíarini olib boradi. B .M .T e p lo v ilm iy m aktabi n a m o y a n d a la rin in g m a 'lu -
