ularning kuch-g'ayratiga, qobiliyatiga m oyilligini b elg ila y - digan sifatlar majmuasi tushuniladi. N azoratni lokallashtirish tashqi (eksternal) ham da ichki intcrnal turlarga ajratiladi. Nazoratni tashqi lokallashtirishga ba’zi misollarni keltiram iz: 135
x o d im ishga, talaba darsga kech qolsa, bu hodisani turlicha b ah o n alar bilan izoh lash ga harakat qiladi: 1) avtobus o ‘z vaq tida kelm adi; 2) yoM ovchilar k o‘p b o lg a n lig i uchun a v to b u sg a ch iq a o lm a d im ; 3) avtob u s ju d a sek in yurdi; 4 ) transport buzilib q old i; 5) ko'chada y o ‘l harakati fojiasi y u z bergani tufayli u shlan ib qoldik va h okazo. Psixofogik tadqiqotlar nazoratning cksternal lokallik turining n am oyon b o li s h i shaxsning m u ayyan nuqson va illattariga bevosita b o g'liq ligin i k o ‘rsatm oqda. C h u n on ch i, in son n in g m as’u- liy a tsizlig i, o ‘z im k o n iy a tig a ish on m asligi, hadiksirashi, xavfsirashi, shaxsiy n iyatin i ro‘yobga chiqarishni paysalga so lish i va boshqalar sh ular jum lasidandir. M ab od o shaxs o ‘z xulq-atvori oqibati u ch u n m as’uliyatni o ‘z zim m asiga o lsa , o ‘z qilm ishlarini sh axsiy xususiyatidan deb tushunsa, b un d ay psixologik v o q elik nazoratning ichki lokallashuvi m avjud ekanligini bildiradi. N azoratni ichki lokallashtirib, in son la r m aqsadga erish ish yo'lida m as'uliyat yoki javob - garlik his etadilar, o ‘zin i o ‘zi tahlil qilish im koniyatiga ega- dirlar. Ijtim oiy tarbiyajarayonida shaxsda lokallashtirishning har ikkala (ek stem al, internal) turini shakllantirish tufayli u n in g m ustahkam sh axsiy fazilatga aylantirish m um kin.
