O zbekiiton fayi a L l I lari 4illiy jamiyaii nashkiyol


Кузанский H. Сочинения. В двух томах. Т.1. М ., 1979, 405-bet



Yüklə 3,66 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə59/318
tarix28.11.2023
ölçüsü3,66 Mb.
#169347
1   ...   55   56   57   58   59   60   61   62   ...   318
Inson falsafasi. Choriyev A

1 Кузанский H. Сочинения. В двух томах. Т.1. М ., 1979, 405-bet.


cheklangan va aqlning eng yuqori cheklanmagan imkoniyatlari­
dan iboratdir.
Kuzanskiy qayta-qayta ta ’kidlaganidek, aql ham qarama- 
qarshiliklar qonuniga bo‘ysunadi. Bunday tendensiya uchun «Ha»ga 
«Yo‘q»ni, aylanaga ko'pburchakni qarama-qarshi qo‘yish tabiiy 
hoi hisoblanadi. Qarama-qarshiliklar zanjiri cheksizlik tomon 
boshlaydi va asta-sekin unga qo‘shilib ketadi. Natijada, cheklan­
magan ko‘pburchak aylanaga o‘xshab qoladi.
Haqiqatga yaqin bilimlar muammosi Nikolay Kuzanskiy to­
monidan dialektika prinsiplari asosida yechib berildi. Uning ha- 
qiqat to‘g‘risidagi qarashlarining asosida ham dialektika prinsiplari 
yotadi. Chunonchi, uning fikriga ko‘ra, haqiqat o‘zining qarama- 
qarshi tomoni anglashilmovchiliklardan iborat bo'lmaydi, Bami- 
soli yorug‘likni qorong‘ulikdan ajratib bo‘lmaganidek, yorug‘liksiz 
qorong'uda yurib bo'lmaydi. Inson o‘zining bilish borasidagi faoli­
yati yordamida haqiqatni aniqlashga qodir. Olamning mohiyati 
to‘g‘risida ozmi-ko‘pmi, aniqmi-noaniqmi tasawurlaiga ega bo‘ladi. 
Lekin ilohiyot yordamida bunga erishib bo‘lmaydi. Chunki keng 
qamrovli olamni bilish faqat imon-e’tiqodning ishi emas, balki 
fikr-mulohazaning ishidir. Aniqroq qilib aytganimizda, bu bo- 
radagi ziddiyatlarni Kuzanskiy aql yordamida bartaraf etmoqchi 
bo‘ladi. Uning fikriga muvofiq, fikr-mulohaza yordamida inson 
haqiqatga yaqinlashadi. Shunday qilib, Renessans davrining mash- 
hur dindori va faylasufi Nikolay Kuzanskiyning haqiqat to‘g‘risidagi 
qarashlari antisxolastik, antidogmatik xarakterga ega edi.
Renessans davri Yevropa falsafiy merosini olam, odam, Xudo 
borlig'i va birligi to‘g‘risida yangi ma’lumotlar bilan to‘ldirdi. Olsha 
birlik, o'zaro aloqadorlik yangicha talqin qilindi, yangicha falsafiy 
xulosalar chiqarildi. Bunday tendensiyani mashhur italyan fayla­
sufi Jordano Bruno' qarashlarida yaqqol ko'rish mumkin.

Yüklə 3,66 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   55   56   57   58   59   60   61   62   ...   318




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin