Inson ma’naviy madaniyatining asosiy mezoni boylik, pul,
zebu-ziynat, deb biluvchi kishilarni Ahmad Yugnakiy qattiq
qoralaydi. Uning tushuntirishicha, inson ma’naviy madaniyati
ning asosida axloqiy yetuklik yotmog‘i lozim. Axloqiy yetuklik-
ning eng muhim alomati halollik va haqgo‘ylikdir. Halollik va
haqgo‘yliksiz insonning barcha axloqiy fazilatlari o‘z qadr-qim-
matini yo‘qotadi. Halollik haqgo‘ylik, kamtarlik va kamsuqumlilik
bilan uyg‘unlashsa inson axloqiy kamoloti yanada yuksaklikka
ko‘tariladi. Kamsuqumlilik, kamtarlik insonni ulug‘laydi, ger-
dayish, kalondimog‘lik uni tubanlashtiradi.
Ahmad Yugnakiyning fikricha, insonning eng muhim xu-
susiyatlaridan biri — izzat-hurmat qozonishga intilishidir. Inson
izzat-hurmatni faqat halol mehnat qilish yordamida, bilimdon-
lik va yuksak aql madaniyati vositasi bilan qo'lga kiritishi mum
kin, deb hisoblaydi. El, yurt e ’tiboriga, izzat-hurmatiga sazovor
bo'lgan kishi hech qachon mag‘rurlanmasligi, kekkaymasligi
zarur. Kekkayish, g‘o‘ddayish, har qanday buyuk kishining ham
burdini ketkizadi', deb pand-u nasihat qiladi.
Buyuk
fiqhshunos,
m usulm on
olim i
B urhoniddin
Marg‘inoniyning2 fikriga ko‘ra, inson chinakam inson darajasiga
ko‘tarilmog‘i uchun unga ikki buyuk qudrat: yuksak ma’naviyat
va^adolat qanot bo‘lmog‘i darkor. Ana shunday metodologik po-
zitsiyada turgan mutafakkir ma’naviyat va adolat mezonlarini
ishlab chiqishga harakat qildi. Oczining ellik yetti kitobdan ibo-
rat «Hidoya» («To‘g‘ri yo‘l») asarida kishilarni ijtimoiy adolat
tomon boshlashga urindi. Umuminsoniy adolat tamoyillariga asos-
lanib, fuqarolarni musulmon axloqiy-huquqiy mezonlari asosida
yashashga chaqirdi, o ‘zgalarning mol-u mulklariga ko‘z olaytir-
Dostları ilə paylaş: 
