Odam anatomiyasi

SINOVIAL
BRIKISHLAR (BO’G’IMLAR) 
Suyaklarning uzlukli brikishi – bo’g’imlar yoki 
sinovial brikmalar, 
articulationes synoviales,
(ras. 217), odam tanasidagi suyaklar orasida 
keng tarqalgan bo’lib, yuqori darajada 
xarakatchanlikni ta’minlaydi. Bo’g’imlar hosil 
bo’lishida ikkita suyak qatnashsa oddiy 
bo’g’im, 
articulatio simplex,
agarda bo’g’im 
hosil bo’lishida uch yoki undan ortiq suyaklar 
ishtirok etsa bunday bo’g’im murakkab 
bo’g’im, 
articulatio composita,
deb ataladi. 
Har bir bo’g’im asosiy komponent (ularsiz 
suyak brikishi bo’g’imlarga taluqli bo’la 
olmaydi) va bir bo’g’imni ikkinchi bo’g’imdan 
tuzulishi hamda vazifasi bilan farqlab turuvchi 
yordamchi tuzilmalardan tashkil topgan.
 
217. Sinovial brikma (bo’g’imlar). 
Bo’g’imlarni shakli va buralish o’qi 
bo’yicha ko’rinishlari.
Bir o’qli bo’g’imlar; 1a,1б - g’altaksimon 
bo’g’imlar, ginglyimus (a – articulatio 
talocruralis; б – articulatio interphalangea 
manus); 1в – silindrik bo’g’im articulatio 
trochoidea 
(articulatio 
radioulnaris 
proximalis). Ikkio’qli bo’g’imlar: 2a – 
ellipsimon bo’g’im, articulatio ellipsoidea 
(articulatio radiocarpea); 2б – bo’g’im 
o’sig’i bo’g’imi (articulatio genius);
2в – egarsimon bo’g’im, articulatio sellaris 
(articulatio 
carpometacarpea 
pollicis). 
Ucho’qli bo’gimlar: 3a – sharsimon bo’g’im, 
articulatio spheroidea (articulatio humeri); 
3б – yassi bo’g’im, articulatio plana 
(articulatio sacroileaca). 
 

---

Страница | 124
Bo’g’imning asosiy elementiga bo’g’im 
yuzasini qoplab turuvchi bo’g’im tog’ayi; 
bo’g’im kapsulasi va bo’g’im bo’shlig’i kiradi. 
Bo’g’im tog’ayi, cartilago articulares, ko’p 
hollarda gialin tog’ayidan, kam hollarda esa 
tolali briktiruvchi to’qimadan tuzulgan. Bu 
tog’aylar o’zaro bo’g’im hosil qiluvchi 
suyaklarning 
bir-biriga 
qaragan 
yuzasini 
qoplab turadi. Tog’ayning bir tomoni mos 
ravishda suyakka yopishgan, ikkinchi tomoni 
esa bo’g’im bo’shlig’ida erkin turadi. 
Bo’g’im kapsulasi, 
capsula articularis,
berk 
g’ilofdan tashkil topgan bo’lib, bo’g’im 
yuzasiga yopishmasdan suyakusti pardasiga 
davom etib ketadi. Kapsula tolali brikturuvchi 
to’q’imadan tuzulgan bo’lib ikkita qavat – 
membranadan tashkil topadi. Tashqi fibroz 
membrana, 
membrana 
fibrosa 
(stratum 
fibrosum), zich tolali brikturuvchi to’qimadan 
tuzulgan va mexanik vazifani bajaradi. Uning 
ichki qismida sinovial membrana, 
membrana 
synovisles,
joylashadi. Bu memrana bo’g’im 
ichiga sinovial suyuqlik (sinoviya) 
synovia
, 
ajiratib chiqaradi va bu suyuqlik suyaklarni 
bo’g’im yuzalarini namlab turuvchi, bo’g’im 
tog’ayini oziqlantiruvchi, amartizator hamda 
o’zining yopishqoqligini o’zgarishi bilan 
bo’g’im 
harakatchanligini 
o’zgartirish 
vazifalarini bajaradi. Membranani bog’im 
bo’shlig’iga qaragan ishchi yuzasi nafaqat 
sinovial burmalar tufayli, balkim unda 
joylashgan 
sinovial 
vorsinkalar, 
vilii 
synoviales, 
hisobiga ham o’z yuzasini 
kengaytiradi.
Bo’g’im bo’shlig’i, 
cavitas articularis
, - tor, 
berk, bo’g’im hosil qiluvchi suyak yuzalari va 
bo’g’im kapsulasi bilan chegaralangan hamda 
sinovial suyuqlik bilan to’lgan yoriqdir. 
Bo’shliq atmosfera bilan tutashmagan bo’ladi.
Bo’g’imning yordamchi hosilalari turli-
tumandir. 
Ularga 
boylamlar,