yonida bo‘lishlari kerak bo‘ladi. Maktab yoshiga yetgunga qadar, bolada kerakli ko‘nikma va boshlang‘ich tushuncha- lami shakllantirish uning kelgusida maktab o‘quvchisi bo‘li- shiga va boshqa sog‘lom bolalar kabi ta’lim olish imkoniya- tini qo‘lga kiritishida albatta qo‘l keladi. Ammo, ming afsuski, bunday tashvishlami boshidan kechirayotgan ota- onalaming «aksariyati bu borada bosh qotirishdan ko‘ra ko‘proq umidsizlikka berilishadi, ular bolasining kelajagini tasawur qila olmaydilar va farzandimiz uchun maxsus chora- lar ko‘rishdan naf yo‘q, qabilida umidsizlika tushishadi. Aslini olganda, nogiron bolalar, albatta, biror jihati bilan, masalan, iste’dod tomondan boshqalarga qaraganda ustunroq bo‘ladilar. Qolaversa, hayotda o‘z ustida ishlab mohir usta darajasiga ko‘tarilgan hunarmandlami yoxud qaysidir qirrasi bilan boshqalarga o‘mak bo‘la oladigan kasb egalari yoki 377
qiziqish sohiblari orasida aynan nogiron bolalardan borligini kuzatish mumkin. Ma’lumki, bolalami tibbiy-pedagogik komissiya tomoni dan ta’limga layoqatliligi tekshirilganda ta’lim olishga umu- man layoqatsiz bolalar ham chiqib qolishadi. Bunday bolalar aqli zaiflikning og‘ir darajasi bilan kasallangan bo‘ladi. Shuni alohida ta’kidlab o'tmoqchimizki, ko‘p hollarda ta’limga layoqatli ammo maxsus maktab intematlarda tahsil olishi kerak bo‘lgan bolalaming ta’limdan ajralib qolib ketgan hollari tadqiqotimiz davomida kuzatildi. Bunga sabab, ota- onalar bolalarini o'zlaridan uzoqlashishini xohlashmagani uchun maxsus maktab intematga jo‘natmaganligini aytishdi. Bu esa jamiyatda ta’lim olishga layoqatli lekin, ta’lim bilan
