Oilaviy inqirozlarni oldini olishda tarbiyaning ahamiyati

CENTRAL ASIAN RESEARCH JOURNAL FOR INTERDISCIPLINARY STUDIES (CARJIS) 
Google Scholar 
Universal Impact Factor: 7,1 
ISSN:2181-2454 
www.carjis.org
DOI: 10.24412/2181-2454-2022-1-24-28
 
VOLUME 2 | ISSUE 1 | 2021
Tashkent, Uzbekistan 26 E-mail: [e-mail] 
muhit, o‟zgalar va ularning munosabati katta ro‟l o‟ynaydi. Odam o‟zgalarga qarab, 
go‟yoki oynada o‟zini ko‟rganday tasavvur qiladi. Bu jarayon psixologiyada refleksiya 
deb ataladi. Uning mohiyati - aynan o‟ziga o‟xshash odamlar obrazi orqali o‟zi 
to‟g‟risidagi obrazni shakllantirish, jonlantirishdir. Refleksiya «Men» - obrazi egasining 
ongiga taalluqli jarayondir.Aybdorlik, aybga yarasha jazo kabi usullar inson xulq-
atvorini boshqaruvchi psixologik omilga aylanadi, u ham kelajakda doimo aybdorlarni 
qidirishga o'rganib boradi. Z.Freyd nazariyasiga ko'ra, ana shunday jazoga hukm etilgan 
inson tobora agressiv bo'lib borib, o'zida alamni qaysidir bir ob‟yektdan (o'zidan 
kichiklardan, begonalardan, hayvonlardan) olishga qasd qiladigan, qasoskor bo'lib o'sadi. 
Jismoniy jihatdan bolaga zug'um qilib, uni kaltaklash holatlari deyarli barcha ijtimoiy 
qatlam vakillariga xosdir. Muammoni hal qilish uchun birinchi navbatda uni ko'rish 
muhimdir. Shu sababli, oila inqirozli vaziyatda ekanligini o'z vaqtida payqash 
allaqachon uni hal qilish uchun katta qadamdir. 
 
MUHOKAMA VA NATIJALAR
Inqiroz har doim janjal va ko'z yoshlar bilan bog'liqmi? Va oiladagi har qanday 
keskinlikni inqiroz deb atash mumkinmi? Keling, batafsil ko'rib chiqaylik. 
Yuqorida aytib o'tganimizdek, inqiroz faqat turmush o'rtoqlar o'rtasidagi yomon 
munosabatlar emas. Inqiroz - bu oiladan o'zgarishlar, yangi echimlar va o'zaro 
munosabatlarning boshqa shakliga o'tishni talab qiladigan vaziyat. (Shuning uchun, 
darvoqe, inqirozli vaziyatda, "qasam ichmang", "yaxshi, siz shunchaki janjal 
qilolmaysiz" kabi maslahatlar - ular ishlamaydi). Inqirozli vaziyatni hal qilish - bu o'zaro 
ta'sirning, munosabatlarning, oiladagi rollarning yangi shakli. Va inqirozdan 
muvaffaqiyatli o'tish oilani yanada mustahkam qiladi va boshqa qiyin vaziyatlarda 
yechim topishga qodir. 
Xo'sh, oilaviy inqiroz qanday namoyon bo'ladi? Oila a'zolari o'rtasidagi 
psixologik masofa o'zgarib bormoqda. Bundan tashqari, bir-biridan masofa yo'nalishi 
bo'yicha ham, haddan tashqari yaqinlashuv yo'nalishi bo'yicha ham - har bir kishi o'zini 
alohida shaxs sifatida ko'rmaydigan birlashish deb ataladi. 
Oilaviy rollar notekis taqsimlana boshlaydi - kimdir haddan tashqari ustunlik 
qilishi mumkin yoki oila a'zolarining ba'zilari oilaviy rol va majburiyatlarni o'z 
zimmalariga oladilar, kimdir majburan yoki ataylab olib tashlanadi. Oilada o'rnatilgan 
qadriyatlar, urf-odatlar, marosimlar, qoidalar buziladi, yangilarini yaratishda 
qiyinchiliklar paydo bo'ladi.Oila a'zolarining umidlari qo'llab-quvvatlanmaydi yoki 
haqiqatga mos kelmaydi. Oilada o'rnatilgan qadriyatlar, urf-odatlar, marosimlar, qoidalar 

---