Oksidlanish-qaytarilish nazariyasi

Ichki molekulyar oksidlanish-qaytarilish reaksiyasi

Oksidlovchi va qaytaruvchi bitta molekulaning tarkibida bo’ladi

KMnO4=KMnO2+MnO2+O2

KClO3=KCl+KClO4

H2MnO4=HMnO4+MnO2+H2O

HNO3=NO2+O2+H2O

Disproporsiyalanish reaksiyalari

• Elementning bir xil oksidlanish darajasidan ayni oksidlanish darajasidan biri yuqori,ikkinchisi quyi bo’lgan ikki xil oksidlanish darajasiga o’tishi bilan boradigan reaksiyalar.
• AuCl=Au+AuCl3
• KOH+Cl2=KCl+KClO3+H2O
• S+KOH=K2S+H2SO3+H2O
• NO2+KOH=KNO3+KNO2+H2O

Sinproporsiyalanish reaksiyalari

• Elementning ikki xil oksidlanish darajasidan ayni oksidlanish darajasiga nisbatan o’rtacha qiymatda bo’lgan bir xil oksidlanish darajasiga o’tishi bilan boradigan reaksiyalar:
• NH4NO2=N2+H2O
• Mg3N2+HNO3=Mg(NO3)2+NO2+H2O
• H2S+SO2=H2O+S
• NO+NO2=N2O3

3-rejani mustahkamlash uchun savollar

• 1 Oksidlanish qaytarilish reaksiyalari qanday turlarga bo’linadi?
• 2 Ichki molekulyar oksidlanish qaytarilish reaksiyalariga misol keltiring.
• 2 Molekulalararo oksidlanish qaytarilish reaksiyalariga misol keltiring.
• 3 Disproporsiyalanish oksidlanish qaytarilish reaksiyalariga misol keltiring.
• 4 Simproporsiyalanish oksidlanish qaytarilish reaksiyalariga misol keltiring.

Oksidlanish va qaytarilish reaksiyalarini tenglashtirish usullari haqida:

• Oksidlanish qaytarilish reaksiyalarini tenglashtirish usullari bir nechta bo’lib ulardan muhimlari quyidagilar:
• -elektron balans usuli
• -ion elektron balans usuli

ELEKTRON BALANS USULI

• Bu usul oksidlovchining qabul qilgan va qaytaruvchining bergan elektronlari soni bir biriga teng bo’lishiga asoslangan. Masalani:
• KMnO4+ HCI→ MnCl2 + CI2 + KCI + H₂O
• Oksidlovchi va qaytaruvchilarning xususiy elektron sxemalarini tuzamiz
• Mn+7 + 5ē → Mn+2 2Cl – 2ē → Cl2(0)
• Shu hisoblashlar orqali koeffitsiyetlar qo’yiladi:
• 2KMnO4+ 16HCI→ 2MnCl2 + 5CI2 + 2KCI + 8H₂O