Ishning borish tartibi: Аzotobakterni ajratish quyidagicha amalga oshiriladi:
1.
100 g tuproqqa 2 g mannit yoki glitserin aralashtiriladi. Bu aralashma
ustiga bir oz suv quyib, xamirsimon loy tayyorlanadi.
2.
Uni Petri likopchasi solib, usti shpatel bilan silliqlanadi. So‗ngra Petri
likopchasining ogʼzini yopib, 30
o
C da termostatda bir necha hafta saqlanadi.
3.
Shundan so‗ng Petri likopchasidagi loy yuzasida oq rangli yaltiroq
koloniyalar hosil boʼlganligini koʼrish mumkin, keyinchalik bu koloniyalar
qo‗ngʼir tusga kiradi.
4.
Bakteriyalar bilan tanishish maqsadida koloniyalarning bir bo‗lakchasini
olib, 1-2 tomchi suvda suyultiriladi va shu suyuqlikdan surtma tayyorlanadi.
Surtmani quritib, 5 daqiqa davomida spirt bilan fiksatsiyalanadi. Fiksatsiyalangan
surtma ustiga karbol kislotada eritilgan eritrozin bo‗yogʼi tomizib bo‗yaladi.
5.
Surtmani yuvib, quritiladi va bir tomchi kedr moyi tomizilib immersion
muhitda kuzatiladi. Bunda eritrozin taʼsirida tuproq zarrachalri boʼyalmasdan
faqatgina azotobakterlar bo‗yalganini ko‗rish mumkin.
6.
Bu preparatda
Azotobakter chroococcum hamda ularni o‗rab turgan
kapsulalar ko‗rinadi.
Azotobakter chroococcum yosh davrida tayoqcha shaklida
bo‗ladi. Ular harakatchan, peritrixlar, gomogen bir meʼyorda bo‗yalgan plazmali,
yakkak yoki juft bo‗lib birlashgan. Ularning uzunligi 2-3 dan 4-6 mkm gacha
bo‗lishi mumkin. Sekin-asta tayoqchalar katta, diametri 4 mkm li sharsimon
ko‗pincha 8 soniga o‗xshash qo‗shaloq hujayralarga aylanadi, qarigan sari
hujayralar harakatini yo‗qotadi va shilliq, kapsula bilan qoplanadi, plazma
donador boʼlib qoladi.
Nazorat savollari: 1.
Atmosfera azotining biologik o‗zlashtirilishi qanday yo‗llar bilan amalga
oshadi?
2.
Aerob holda yashaydigan qaysi mikroorganizmlar erkin azotni
o‗zlashtirishi mumkin?
3.
Tuganak bakteriylarni qaysi olimlar tomonidan o‗rganilgan?
4.
Azotobekter bakteriyasini o‗rganish yo‗lini izhlab bering.
