Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi andijon mashinasozlik instituti

Moddiy resurslar – er, kapital;
Inson resurlari – mehnat va tadbirkorlik qobiliyati.

MODDIY RESURSLAR

INSON RESURLARI

Jamiyatda xo’jalik yuritishning va mulkchilik shakllari turlichadir, lekin ishlab chiqarish bilan bog‘liq bo’lgan soxalarda ishlab chiqarishni tashkil etishda qatnashadigan unsurlar (elementlar, iqtisodiy kategoriyalar) bir xil bo’ladi. Ular tarkibini quyidagi unsurlar tashkil etadi.
Ya’ni:

1. 
   Mehnat (ishchi kuchi);
   
2. 
   Mehnat predmeti;
   
3. 
   Mehnat qurollari
   
4. 
   Mehnat vositalari.
   

Bu to’rtta unsurni ishlab chiqarish omillari deb ataladi. Biz ularni xar biriga aloxida tushuncha va ta’rif berib utamiz.
Mehnat (ishchi kuchi) iqtisodiy kategoriya bo’lib, mehnatga layoqatli bo’lgan xar bir sub’ektning maqsadlar yo’lidagi jismoniy va aqliy qobiliyatining majmuasidir. Masalan, O‘zbeqiston Respublikasida hozirgi kunda 30 mln 115 ming axoli bo’ladigan bo’lsa, uning 51,6 foizi mehnatga yaroqli bo’lgan qishilardir. Qolganlari esa qariyalar, yoshlar va nogironlar hisoblanadi.
Qishilar mehnati yo’naltirilgan va mehnat ta’sir qiladigan narsalarga mehnat ashyolari deb ataladi. Masalan, yer va undagi maxsulotlar, xomashyolar, metallar, suv, har xil materiallar va xokazo.
Inson mehnati bilan mehnat predmetiga va tabiatga ta’sir qiladigan narsalarga mehnat qurollari deyiladi. Ya’ni, har xil turdagi mashinalar, asbob-uskunalar, qurollar, stanoklar va xokazolar. Misol, inson o’z mehnatini mehnat quroli bo’lgan arraga biriktirib, o’rmon xomashyosini qirqishi mumkin, eshik yasashi mumkin va xokazo.
Bevosita ishlab chiqarishga qatnashmaydigan, lekin unga ko’maklashadigan narsalar mehnat vositalari deb ataladi.
Masalan, ko’priklar, kanallar, temir yo’llar va xokazolar.
Lekin hozirgi zamon iqtisodchi olimlari ishlab chiqarish omllarini turli tomonlarini o’rganib chiqib, ularning zamonaviy va qulay bo’lgan tarkibini tuzib chiqdilar.
yer; mehnat; kapital; tadbirkorlik qobiliyati; axborotlar; ekologiya.
Ko’rib turganimizdek bu yerda tadbirkorlik qobilyati, axborotlar va ekalogiya degan tushunchalar mavjud.