Omillar mahsuldorligining kamayish qonuni

С/r ^N1


K_B K_A
C  W  L  r  K


B
A

K ^M
0
^{L L}B ^LA
N
С/W


L - Mehnat

^C va
W
10.9-rasm. Izokosta


^C nuqtalarni tutashtiruvchi chiziq (1) tenglamani ifodalovchi izokostani
r

beradi. Izokostaning har bir nuqtasiga mos keluvchi resurslar sarfi kombinatsiyasining qiymati umumiy xarajat C ga teng. Masalan, A va B nuqtalar uchun quyidagi tenglikni yozish mumkin:
C  W  L_A  r  K_A  W  L_B  r  K_{B .}

Agar nuqta
0N₁ N ₂
uchburchak ichida yotsa, shu nuqtaga mos resurslar

kombinatsiyasini olganda, firma o‘z byudjetini to‘liq sarflamaydi. Masalan M nuqta uchun (1)-tenglama quyidagicha yoziladi:

W  L_M

• 
  r  K_M
  

^{ C} . (2)

1. 
   tenglama firmaning har bir umumiy xarajati uchun grafikda alohida izokosta
   

bilan ifodalanadi. Agar firmaning umumiy xarajatlari ikki variantda bo‘lsa, ya’ni ^C₁

va ^C₂
hamda
C₁  C₂
bo‘lsa, ushbu umumiy xarajatlar uchun izokostalar grafikda

quyidagicha joylashadi (10.10-rasm).
Firma byudjetining o‘sishi yoki resurslar narxining pasayishi izokostani o‘ngga siljitadi, byudjetning qisqarishi va resurslar narxining oshishi izokostani chapga

siljitadi.
K
0 _L

10.10-rasm. Izokostaning joylashuvi

(1)-tenglamani quyidagi ko‘rinishda yozamiz:
K  ^C  ^{ W }  L . (3)

 

r
^r  
(3)-tenglamadan kelib chiqadiki izokostaning burchak koeffitsienti quyidagiga

teng:
^K   ^W . (4)
L r

Izokostaning burchak koeffitsienti
_ ^W 

shuni ko‘rsatadiki, agar firma r

r
 
 

narxda
^W birlik kapital sotib olish uchun bir birlik mehnat sarfidan voz kechsa
r

(W so‘m iqtisod qiladi), ishlab chiqarishdagi umumiy xarajat qiymati o‘zgarmaydi. Masalan, agar ish haqi 200000 so‘m, kapitalga ijara haqi 50000 so‘m bo‘lsa

K _ W  200000 сум _{ 4}
yoki
K  4L.

L r  50000 сум
Demak, firma umumiy xarajatni o‘zgartirmasdan bir birlik mehnatni 4 birlik kapital bilan almashtirishi mumkin.
Endi firmaning umumiy xarajatlari cheklanganda maksimal mahsulot ihlab chiqarishga erishish masalasini grafik usulda echilishini ko‘rib chiqamiz.
K
K

L ^L

10.11-rasm. Ishlab chiqaruvchining muvozanat nuqtasi

Ishlab chiqaruvchi
^Q₃ miqdorda ishlab chiqara olmaydi, nimaga deganda

uning byudjeti
^Q3 miqdordagi mahsulotni ishlab chiqarish uchun kerak bo‘lgan

resurslarni sotib olishga etmaydi.
^Q₁ ham maksimal ishlab chiqarish hajmi bo‘la

olmaydi, chunki bu holatda ishlab chiqaruvchi o‘z byudjetini to‘liq sarflamaydi, demak u ishlab chiqarishni oshirishi mumkin.
^Q₂ miqdordagi mahsulot berilgan byudjetda eng maksimal mahsulot ishlab

chiqarish hajmi hisoblanadi. E nuqtada ^Q₂
izokvanta bilan izokosta chizig‘i C

kesishadi va ushbu E nuqta ishlab chiqaruvchining muvozanat holatini ifodalaydi.