Ona davlat unversiteti sirtqi bo’limi amaliy psihologiya yo’nalishi

2.
Emotsiya nazariyalari (Djeyms-Lang, Kennon-Bard, S.SHaxtyor, 
D.Zinger). Qarama-qarshi emotsiyalar nazariyasi (R.Salomon 
bo‘yicha).
 
Uzoq vaqt davomida psixologlar hissiyotlar tabiati haqidagi masalani 
echishga uringanlar. XVIII-
XIX asrlarda ushbu muammo bo‘yicha hech 
qaday nuqtai nazarlar mavjud emas edi. Keng tarqalgan qarashlardan 
hissiyotlarning organik ifodalanishlari 
–
bu psixik hodisalarning oqibati 
haqidagi dalil asosida paydo bo‘lgan
intellektuallashtirish nuqtai 
nazari
dir. 
Tasavvur
fundamental psixologik dalil bo‘lib hisoblanadi, 
bizning hislarimiz esa turli tasavvurlar o‘rtasida o‘rnatiladigan 
aloqalarga mos keladi, va tasavvu
rlar o‘rtasidagi nizolika nisbatan 
ta’sirlanish sifatida ko‘rib chiqiladi, deb hisoblagan I.F. Gerbart, bu 
nazariyaning aniq ifodasini keltirdi. V. Vundt ham bu nazariyaning 
tarafdori edi. SHunday qilib, hissiyotlarni tadqiq qilishda ular 
haqidagi 
sub’ekt
iv
, ya’ni, hissiyotlarning psixik tabiati haqidagi fikrlar o‘z 
tasdig‘ini topdi, unga muvofiq psixik jarayonlar ma’lum organik 
o‘zgarishlarni keltirib chiqaradi.[2]
1872 yilda CH. Darvin «Inson va hayvonlarda hissiyotlarning ifodalanishi» asarini chop 
et
di. Uning fikriga ko‘ra, hayvon va odam hulq
-
atvori o‘rtasida umumiyliklar mavjud. O‘z 

---

fikrini u hayvonlar va odamlar turli emotsional holatlarining tashqi ifodalanishini 
kuzatishdan kelib chiqqan holda, asoslab berdi. Ushbu kuzatishlardan olingan 
ma’lumot
lar 
evolyusion ta’limot
nomini olgan hissiyotlar nazariyasi asosiga qo‘yildi, bu 
ta’limotga asosan, hissiyotlar tirik mavjudotlar evolyusiyasi jarayonida hayotiy muhim 
bo‘lgan organizmning yashash sharoitlari va vaziyatlariga moslashishni ta’minlovchi 
moslashish mexanizmlari sifatida yuzaga keldi. 
Hissiyotlarning hozirgi zamon tarixi 1884 yilda U. Djemsning «Hissiyot nima?» 
maqolasining chop etilishidan boshlanadi.