Ona tili-11 sinf indd

114-mashq.
 
Matnni gaplarning turlariga muvofiq intonatsiya bilan 
o‘qing. Matn mazmunidan kelib chiqadigan ibratli xulosa 
yuzasidan mulohazalaringizni o‘rtoqlashing.
Biri ikki bo‘lmagan
Qadimda ikki aka-uka bo‘lgan ekan. Ikkalasi harchand uringani bilan 
ishi yurishmas, omadi chopmas ekan. Kunlardan birida aka-ukalar do-
nishmand huzuriga borib, maslahat so‘rabdi:
– Shuncha harakat qilsak ham, birimiz ikki bo‘lmaydi. Nima qilaylik?
Donishmand aytibdi:
– Ikkovlaring inoqmisan? Faqat to‘g‘risini gapir!
Aka-ukalar noahil ekanini tan olibdi.
– Ey nodon! – debdi donishmand. – Ikkisi bir bo‘lmaganning qandoq 
qilib biri ikki bo‘lsin?! (O‘. Hoshimov)
115-mashq.
 
Matnni undagi gaplarning mazmuniga mos ohang bilan 
o‘qing, so‘z va gap urg‘ularini to‘g‘ri belgilang. Rivoyatdan 
kelib chiqa 
digan ibratli xulosa haqida fikrlaringizni bayon 
qiling.

---

99
Xazina
Bir bog‘bondan ikki yalqov o‘g‘il qolibdi. «Kambag‘allik qursin, o‘g‘il-
larimga arzigulik meros qoldirolmay dunyodan o‘tyapman» deb, tashvish 
tortadigan bo‘libdi ota umr adog‘ida.
Bog‘bon bisotidagi kichkinagina bog‘ini ikki o‘g‘liga bo‘lib beribdi.
– Esim qursin, – depti ota jon berish oldidan, – sal bo‘lmasa, 
unutayozgan ekanman. Qaysidir bir tokning tagiga xazina ko‘mgandim...
Ota qazo qilgach, ikki noshud o‘g‘il tok tagiga ko‘milgan xazinani 
axta 
rishga tushishdi. Tagi ag‘darilmagan birorta tok qolmadi. O‘g‘illardan 
biri toklarning ildizigacha qo‘porib tashladi. Lekin xazinani topolmadi. 
Ikkinchi o‘g‘ilning aqli bir qadar butunroq ekan, toklarning ildiziga 
zarar yet 
kazmay, tokzorni birma-bir ag‘darib chiqdi. Biroq u ham ota 
ko‘mgan xazinani topolmadi. Ammo yozga chiqib, tokzor shunday hosil 
berdiki, bargidan uzumi ko‘p, g‘uj-g‘uj... yegan va sotgan bilan ado qilib 
bo‘lmadi.
O‘g‘illardan biri barmoq tishlasa, ikkinchisi bol yedi. Ana shundan 
so‘nggina ular dono ota «ko‘mib qoldirgan» xazina ma’nosini tushunishdi. 
«Xazina 
ning kaliti o‘zimizda ekan» degan xulosaga kelishdi ikki o‘g‘lon. 
(Y. Muqimov) 
Sh. Rahmatullayevning «O‘zbek tilining izohli frazeologik 
lug‘ati»dan olingan quyidagi iboralarning izohlarini esda tuting. Ular 
ishtirokida gaplar tuzing.