Ona tili-11 sinf indd

60-mashq.
 
Parchani o‘qing. Unda
 
ota
va
 
padar
so‘zlarining ma’no-
doshligidan nutq boyligini ta’minlashda qanday foydalanil-
ganligini izohlang.
Maryam opa ko‘rsatgan stullarga endi joylashgan paytimizda ulkan adi-
bimiz Odil Yoqubovning xiyol bo‘g‘iq, ammo o‘ktam ovozi hammamizni 
oyoqqa turg‘izib yubordi.
– Eh-he! Xuddi otasining uyidadek kerilib o‘tirishini ko‘ring bularni! – 
...tik gavdasini oldinga tashlabroq shoshmasdan kirib kelardi oqsoqol adib.
– Otamizniki bo‘lmay kimniki! – bo‘sh kelmadi Pirmat aka ham. 
– Siz faqat bizga emas, yana o‘nlab shogirdlaringizga ham ma’naviy 
padarsiz, ustoz! (A. Ko‘chimov)
61-mashq.
Matnlarni o‘qing, ma’nodosh so‘zlarning qo‘llanishiga 
diqqat qiling.
1. Bu g‘ayritabiiy vajohatga to‘la sas o‘tovda keng, og‘ir po‘stinga 
o‘ralgancha endigina uyqu to‘riga chirmalgan Ermanga shunchaki itning 

---

59
ovozi emas, balki yer bag‘irlab o‘rmalab kelayotgan baloyi azim – qirq 
ming oyoqli yovuz, dahshatli bir maxluqning sharpa – sadosidek tuyul-
di. (N. Norqobilov) 2. Do‘stim Sharif aytganki, «E o‘rtoqlar, durustroq 
o‘ylanglar. Bu o‘zi muzey bo‘lsa, muzeyda tarixdan, ya’niki o‘tmishdan 
o‘zga yana nima bo‘lishi mumkin?!» Xayriyatki, tushunishgan. Ular av-
valboshdan tushunishga moyil edilar, lekin tushuntiradigan mard topilmay 
garang bo‘lardik. Ha, birodarlar, marhum do‘stimiz shunday mard odam 
edi. (Murod Muhammad Do‘st)
62-mashq.
 
Matnni o‘qing. Leksik va sintaktik ma’nodoshlikning nutq 
boyligini ta’minlashdagi ahamiyatini tushuntiring.
O‘shanda his-hayajonga bandi bo‘lgan Erman qasam zamiridagi o‘ta 
og‘ir, o‘ta zalvarli yukni dastlab to‘la his etmagan, guldor kigiz ustida 
bamisoli baqadek tosh qotib o‘tirgan, hayratdan tosh qotgan Itolmasning 
behad quturishini va uning g‘azabkor bo‘kirishidan tog‘lar boshi ko‘chib, 
olam ostin-ustun bo‘lib ketishini kutgan. Biroq u kutgan hol yuz ber-
ma 
di – Itolmas quturmadi. U biror muddatdan so‘ng xayolini jamlab, 
jilovlab, avvaliga nimtabassum qildi, so‘ng kuldi. (N. Norqobilov)