Ona tili-11 sinf indd

Esi chiqib ketmoq
Nihoyatda qattiq qo‘rqmoq. Varianti: 
es xonasi 
chiqib ketmoq.
Ma’nodoshi: 
jon-poni chiqib ketmoq;
joni xalqumiga 
kelmoq.
O‘xshashi: 
kayfi uchmoq; yuragi chiqib ketmoq.
yuzidan o‘ta olmaslik
Biror ishni qilishda kimningdir ra’yi, xo-
hishi bilan hisoblashmoq.
1. Leksik, grammatik va intonatsion vositalarning nutq boyligini ta’-
minlashdagi o‘rnini tavsiflang.
2. Ma’nodoshlikning qanday turlarini bilasiz?
3. Nutqning boylik darajasini pasaytiruvchi jihatlarni tushuntiring. 
4. Qaysi nutqiy uslublarda atayin takrorlardan foydalaniladi?
70-mashq.
Matnni ko‘chiring. Nutqning boyligini ta’minlayotgan ma’-
no 
dosh so‘z va iboralarni aniqlang. 
Amir bo‘lamiz – ko‘ngli ochiq, qo‘li ochiq, aksariyat savdo ahliga 
xos kirishimli, sal narsaga yon beruvchi yigit. U menga juda mehribon, 
«bolajonim»lab boshiga ko‘taradi. Qisqasi, xudo berganini birodarlari bi-
lan bo‘lishadigan hotamtoy, muruvvatli inson. Uning tog‘amizga nisbatan 
ham kek-g‘arazini sezmaganman, hamisha bag‘rini ochib muomala qila-
di. To‘g‘ri, andak kinoya aralash, andak piching-u istehzo bilan. Ammo 
bunga ham tog‘amizning o‘zi aybdor. Sababi menga qorong‘i bu ziddiyat 
tog‘a-jiyanning o‘rtasida azaldan bor edi. Bu, tabiatan bir-birini xush 
ko‘rmaslik – iqi suymaslikmi yoki arzimas bir narsadan boshlangan bo-
lalik arazining tobora chuqurlashib adovat chohida aylanganimi, ishqilib, 
men bilmayman. Bobomizning kenjatoy-erkatoyi xarxasha-yu janjal evaziga 
boshqalar 
dan undirgan neki narsasi bo‘lsa, menga ilingani-ilingan edi, 
«o‘gay» jiyan — Amirga esa odatdagi yovqarashdan o‘zga hech vaqo 
yo‘q. (Erkin A’zam)

---

65