Opshirdi: Qabul

Amaliyot №3. Davriy diskret signallarni MATLAB dasturida o’rganish
Ishdan maqsad: Davriy signal, davr va chastota hamda diskretlash chastotalarni
o’zaro bog’liqligi xaqida tushunchaga ega bo’lish


Signal bu fizik kattalikni vaqt yoki fazoda o’zgarishidir. Misol uchun bir
turli signalni vaqtga bog’liq xolda o’zgarishi (a) yoki raqamli tasvirni oladigan
bo’lsak piksel yorug’liligini fazoda joylashuviga bog’liq xolda o’zgarishi (b).


1- rasm


Leki n matemati k j i xatdan qaraganda si gnal – bir yoki bir necha erki n
o’zgaruvchilarni funktsiyasidir. Bizning xolatda erkin o’zgaruvchi vaqt [t] va
fazodag xolat [m,n] xisoblanadi, bog’liq o’zgaruvchilar esa x[t] va x[m,n] bo’lishi
mumki n.
Endi esa diskret signal nima va uni analog signaldan qanday olishni ko’rib
chiqaylik. Uzluksiz analog signal vaqt oralig’ining istalgan nuqtasida aniqlanadi,
ya’ni biz istalgan t vaqt momentida signalning x qiymatini olishimiz mumkin.
agar bu qi y matni Td diskret davr oralig’i bilan olsak, biz aniq bir vaqt
momentlaridagina qiymatlarga ega bo’luvchi diskret signalni xosil qilamiz.





2- rasm


Davriy signal deb vaqt bo’yicha shakli takrorlanuvchi signalga aytiladi. Bu
uzluksiz yoki diskret signal bo’lishi mumkin. Si gnal davri deb takrorl ani sh
intervaliga aytiladi. Misol uchun y[n] diskret signalning shakli 4, 8, 12 sanoqlarda
takrorl anadi , z(t) uzl uksi z si gnal ni ng shakl i esa xar 2,4,6 va boshqa sekundlarda
takrorlanmoqda.


3- rasm


Si gnal ni ng fundamental yoki asosi y davri si f ati da eng ki chi k takrorl ani sh
intervalini olamiz. Ya’ni bizning diskret y[n] signalimiz uchun u 4 sanoq (otchyot)
ga, uzluksiz signalimiz uchun esa 2 sekundga teng.
Fundamental dav r tushunchasidan fundamental chastota
tushunchasini xosil qilishimiz mumkun. CHastota bu davrga teskari
kattalikdir va u gertsda o’lchanadi.


Agar biz z(t) uzluksiz signalimizni ko’radigan bo’lsak, uning asosiy davri 2
sek ga teng. Bundan kurinib turibdiki 1 sek da u yarim asosiy davrini bosib o’tadi.





4- rasm


Uzl uksi z signalda fundamental chastotani aniqlash oson lekin diskret signal uchun
bu bir oz murakkabroqdir.