Органик кимё лабораториясида ишлаш қоидалари
Yüklə 4,22 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Savol va mashqlar
1. ``S 7 N 9 N tarkibli aromatik aminlar izomerlarining struktura formulalarini yozing va ularni nomlang. 2. Benzil хlorid, benzonitril, benzaldegid oksimi va fenilsirka kislotadan benzilamin hosil qiling. 3. n-nitroanilin, m-metilanilin va dimetilanilin bilan nitrit kislota orasida boradigan reaksiyalar tenglamalarini yozing. 4. Benzoldan sulfanil kislota oling. 5. Anilinning 2,6-dibromanilinga aylanish reaksiyasi tenglamasini yozing. 6. n-toluidindan n-atsetaminobenzoy kislota oling. DIAZOTIRLASH REAKSIYALARI 201 -NAFTOLORANJ SINTEZI Reaktivlar. 2,5 g sulfanil kislota, 1 g natriy nitrit, 1,8 g – naftol, natriy gidroksidning 2 n. eritmasi, хlorid kislotaning 2 n. eritmasi, osh tuzi. Sulfanil kislotaning diazotirlash reaksiyasi =uyidagicha olib boriladi: 100 ml si\imli stakanda 2,5 g kristall щolidagi sulfanil kislota 6,5 ml natriy gidroksidning 2 n. eritmasida eritiladi. Sulfanil kislotaning щammasi erib b ыlgandan sыng suyu=lik ish=oriy reaksiya berishi kerak (lakmus bыyicha). Щosil bыlgan eritmaga 1 g natriy nitritning 12 ml suvdagi eritmasi =ыshiladi, 10 0 S gacha sovitiladi va aralashtirib turgan щolda stakandagi 2 n хlorid kislotaning 13 ml eritmasiga =uyiladi. Reaksion aralashma muzli suv bilan sovitiladi. Bir necha minutdan s ыng n – diazobenzolsulfokislotaning diazoniy tuzini mayda o= ch ыkmasi щosil bыladi. Щosil bыlgan maщsulot eritmadan ajratilmaydi va shundayligicha ishlatiladi. Bosh=a diazoniy tuzlariga nisbatan n – diazobenzolsulfokislota ancha bar=aror va bir necha soat sa=lanishi mumkin. S ыngra olingan n – diazobenzolsulfokislotaning kolloid eritmasini хona temperaturasida chay=atib turib, – naftolning ish=oriy eritmasiga (1,8 g – naftol 22,5 ml natriy gidroksidning 2 n. eritmasida) =uyiladi. 30 minut davomida aralashtiriladi. B ыyo=ning eruvchanligini kamaytirish uchun 12,5 g natriy хlorid =ыshib, muzli suvda 1 soatga =oldirladi va va=t-va=ti bilan aralashma chay=atib turiladi. CH ыkmaga tushgan bыyo= filtrlab olinadi, ozro= sovu= suv bilan yuviladi, shisha probka bilan si=iladi va щavoda =uritiladi. V – Naftoloranjning mi=dori 4 g atrofida. – Naftoloranj (kislotali oranj, oranj II) =ovo=-sari= rangli kristal modda, suvda ya хshi eriydi. Molekulyar massasi 350,34. GELIANTIN SINTEZI Reaktivlar. 2,5 g sulfanil kislota, 1,5 ml yangi tayyorlangan dimetilanilin, natriy gidroksidning 2 n. eritmasi, хlorid kislotaning 2 n. eritmasi. Sulfanil kislotaning diazotirlash reaksiyasi ham b - naftoloranj olish usuli bilan olib boriladi. Kichkina stakanda 1,5 ml dimetilanilin 6,5 ml хlorid kislotaning 2 n. eritmasida (dimetilanilin butunlay erib ketishi kerak – eritma ustidagi moysimon qavatning yo’qolishi shundan darak beradi). Hosil bo’lgan eritma suvda sovitiladi va aralashtirib turilgan holda unga 200 ml siѓimli stakandagi n - diazobenzolsulfokislota quyiladi. 5 – 10 minutdan so’ng qizil rangli bo’yoqning kislota tasiriga chidamli turi - quyuq pasta hosil bo’ladi. Bo’yoqning natriyli tuzini hosil qilish uchun pastaga ishqoriy muhit hosil bo’lguncha natriy gidroksidning 2 n. eritmasidan qo’shib, yaхshilab aralashtiriladi va qaynaguncha qizdiriladi. Bunda bo’yoqning asosiy qismi eritmaga o’tadi. Aralashma muzli suvda sovitiladi. Malum 202 vaqt o’tgach bo’yoqning to’q sariq jigar rang yaproqchalar shaklidagi natriyli tuzi hosil bo’ladi. 1,5 – 2 soatdan so’ng cho’qma filtrlanadi va 30 – 400 S da quritiladi. Geliantinning miqdori 4,5 g. Mahsulotni oz miqdordagi suvdan qayta kristallantirish mumkin. Geliantin (metiloranj, 4 – diametilaminoazobenzol – 4 – sulfokislotaning natriyli tuzi) – to’q - sariq (jigar rangda ham bo’lishi mumkin) rangli kristall modda, qaynoq suvda oson eriydi, spirtda erimaydi. Molekulyar massasi 327,34. Geliantin keng qo’llaniladigan kislota – ishqoriy rangli indikatorlardan biridir. Geliantin ishqoriy muhitda sariq rangli, neytral muhitda to’q - sariq va kislotali muhitda qizil rangli bo’ladi. Rangning o’tish intervali rN ( 3,0 dan 4,4 gacha (qizildan to’q - sariq). Yüklə 4,22 Mb. Dostları ilə paylaş:
|