Organopatologiya qon yaratuvchi va limfoid sistema kasalliklari

shillik parda yuzasila neytral darajagacha bo`lishinn

bel!"ilab

beradi;

3) me'da shilimshik hujayralarida alohida yuza bo`lishi, shu hujayralar bir jinsli ionlar (N*) ning shillik pardaga o`tishiga

tuskinlik kiladi;

4) shillik parda epiteliysining regenerasiyaga sezilarli darajada layoqatli bo`lishi, shu narsa zararlangan joyda tezgina

reparativ regenerasiya boshlanishiga olib keladi;

5) me'da shillik pardasidan hujayralarni himoya kiluvchi (zudlik bilano’imoya reaksiyasiga kirishuvchi) prostaglandinlar

ishlanib chiqishi.

Me'da shilliq pardasini zararlaydigan, tajovuzkor omillar jumlasiga quyidagilar kiradi:

1) xlorid kislota va pepsinning ortikcha ishlanib chiqishi (gipersekresiya);

2) me'da antral qismining Helybacter pylori bilan infeksiyalangani;

3) yalliglanishga kqrshi steroidmas preparatlar, ayniksa asetilsalisilat kislotani ko`p ishlatish;

4) xlorid kislota gipersekresiyasida muxim urin to`tadigan gastrin ajralib chiqishini ragbatlantiruvchi mexanizmlar

ingibisiyasining buzilishi;

5) gastrin sekreSiyalovchi xujaralardan o`smalar (gastrinomalar) paydo bo`lishi.

Chunonchi, ximoyala!!digan omillar zararlanganida me'dada xlorid kislota miqdori normat va Helybacter pylori infeksiyasi yuk

bo`lgan mahaldaoham yaralar paydo bo`lishi uchunshart-sharoitlar

tug-il ad i. Zararlaydigan omillarning ko`payib ketishi esa shillik pardanio’imoyalaydigan sistema saqlanib qolganidaoham yara

paydo bo`lishiga (ulserasiyaga) olib kelishi mumkin.

Shilimshik ishlanib chiqishi buzilishining ham ahamiyati bor, shilimshik shillik pardani bir tekis koplab olib, o`nga vodorod ionlari

kayta diffo`ziyalanib o`tishiga tuskinlik kiladi.

Shillik pardaningo’imoya funksiyasini bajarib borishida pro-staglandin Ye muhim ahamiyatga ega. Shu munosabat bilan

altera-siyaga sabab bo`ladigan asetilsalisilat kislotaning

prostaglan-din Ye sekrepiyasini susaytirib ko`yishini ta'kidlab o`tish kerak

Me'da yara kasalligining paydo bo`lishi tugrisidagi stress nazariyasi Sele nomi bilan boklangan bo’lib, bu nazariyagahozir katta

e'tibor beriladi. Odamlar kortikosteroid preparatlar

bilan davolanganida me'dasining devorida yaralar paydo bo`lishi mumkinligi gormonal omillarning ahamiyati borligini tasdik-laydi.

A.1kogolni schiste'mol kilish, ko`p chekish, o`zok muddat aspirin ichib yurish me'da yara kasalligi xavfini soluvchi omillardir. Tamaki

tuto`ni epiteliining regenerasiyalanish xususiyatini

su-saytiradi. bu - zararlangan joylarningtuzalib ketishigatuskinlik siladi. Alkogol ulserogen ta'sir ko`rsatadi va jigar sir-roziga sabab

bo`ladi.

Me'da yara kasalligi juda ko`p hollarda Surunkali bronxi!. emfizema, antral gastrit, Surunkali atrofik gastrit bilan birga davom etib

boradi. Yara kasalligining paydo bo`lish

mexanizmi.sh kuchli ta'sirga ega bo`lgan asidin-pepsin sintezi bilan ximiya-lovchi tusiq vazifasini bajaruvchi me'da shilliq

pardasishpp axgyo`li o`rtasidagi muvozanatning buzilishiga

kapa ahamiyat bs riladi. Me'da shilliq pardasi kdrshiligi susayib qolsa, aip-din-pepsin sekresiyasi kamaygan mahalda ham yara

xrsil 6hMHI:JIJ mumkinligi aniqlangan.

Me'da yara kasalligining patogenezida: I) tinchlik mahalpl,! va o`n ikki barmoq ichakdagi kislotalar miqdorining ko`paygani ga

javoban pilorus pressining susayishi; 2) duodenal suyuhujayralik

(safro, lizolesitin)ning me'daga ko`proq saytib chikib turshli ham ahamiyatga egadir, duodenal suyuhujayralik me'daga ko`p kaytib chi qib

turadigan mahallarda vodorod ionlarining me'da shil

lik pardasiga qayta diffo`ziyalanishi kuchayadi va bu parsa yuzaki ugkir gastrit boshlanishiga sabab bo`ladi. Shu bilan birga ba'zi

hol larda kislotalar misdori kam bulganida uy ikki

bormoq ichak--dan utotilib chiqishi muxim ahamiyatga ega bo`lsa, bashka hollarla ut ning kislotalar ko`p bulganida chiqib turi sh i

muxim urin th-tadi. O`n ikki barmoq ichak suyukligi, xususan ut

kislotalari. lizolesitin, me'da osti bezi sekreta me'da shillik pardasini zararlab, yara xrsil qiladi.

Patologik anatomiyasi. Surunkali yaralarning o`ziga xos xusu siyatlari bor. Ular hamisha bitta bo`ladi, 2-3 ta yaratar kamdan-kam

uchraydi; asosan me'daning kichik egriligidan. antra.l

soxa-sidan joy oladi, yaralarning shakli odatda dumayuq- tuxumsimon yoki noturri uchburchak shakllarida bo`ladi, diametri 2-4 sm

ni tashkil etadi, yaraning tub i bilan chetlari xuddi keloid

usimta-larga o`xshab birmuncha qatti1<; bo`lishi bilan ajralib turadi (56-rasm). Sklerotik o`zgarishlar me'da devorining butun bagrit u

gib. undan tashqarigaoham chiqishi mumkin. Shuning

natijasila me'da bilan jigar, taloq, me'da osti bezi, kundalang-chambar pchaq charvi o`rtasida kdttiq bituvlar paydo bo`lishi

mumkin.

Yaraning tub i odatda notekis. gadir-budur, goxr sillik bo`ladi. Yuzasida devorlari qalinlashgan va yangi yoki eski tromblari ko`rinib

turgan tomirlari chiqib turadi. Yaraning tubida

ko`pincha qon chikib turgan tomir ko`zga tashlanadi. Ko`pincha me'daning gol arteriyalari arroziyaga uchraydi, bular bir qadar

yug-onrok bulga-ni uchunqon ketib qolishi xususida alohida xavf

tugdiradi. bh -ning ustiga bu arteriyalarda tromblanish hodisasioham bo`lmaidi. Me'da venalaridahamisha shu xildagi "profilaktik"

gromooz bo’lib turadi va me'da yarataridan qon ketishi

ancha kam ko`riladi.

56- raem. Madaning pilorik qismidagi kallyoz yara.

Yaraning chuko`rligi prli kismlarida turlicha bo`ladi. Kardial tomonga karab turgan cheti chhkhr. uyilgan bo’lib ko`zga tashlanadi,

pilorus tomonga karab turgan cheti yotiq ayvonsimon bo`ladi,

shu sababdan yara shaklan chchkir >chi kardial tomonga qarab turgan ko-nusga yxmaio`n. Ko`pchilpk tadkikdgchilar bunday

yaraning hosil bo`lishini me'daning yemirilgan musqo’l qavati uning

peristal-tikasi mahalida o`rni o`zgarib qolishiga bo"liqdebo’isoblaydi-lar. Shuning natijasila me'daning kardial cheti yara tomonga

su-rilib. uning ustiga osilib turadi, pnlorik cheti

esa yaradan narpga suriladi va aGsqonsimon bo’lib qoladi. Birmuncha tik turadigan kardial chetining tagidahamisha kislotasp

ko`p me'da su-yusligi turib qolali, bu narsa yaraning xuddi shu

qismi yana irpb, chukqrlashib borishiga sabab bo`ladi.

Mikroskop bilan tekshirib ko`rilganida yara tubining uch. goxr To`rt qavatdan gashkil topgani ma'lum bo`ladi. Kasallik zurikkan

davrda uning tashqi kavati nekrozga uchragan yo`pka

fibrinoid detritdan iborat bo`ladi. Bu qavashning tagida bir tal ai eozino-fillar aralash neytro(tl1llardan iborat yallinlanish infiltra-ti

ko`zga tashlanadi (ikkinchi qavat). Uchinchi

qavattomirlargaboy bo`lgan granulyaspon to’qimadan iborat. To`rtinchi kavat kenggina chandikdan iborat bo’lib. asta-sekin

atrofdagi organlar bnlan ku'shiluvchi bituvga aylanib boradi.

Surunkali yaralarnnng gubila musqo’llar muchlaqo bu:lma11di.

57- raem. Me'da gubi yarasida tomirlar sklerozi.

undagi tomirlar ko`ppncha sklerozga uchraydi. Bu esa to’qimalar-ning regeneraaiyalanshp xususiyatini pasaitprib yuborali va

yara-ning zo`rayishiga olib borali. Yara gubi sohasidagi nerv

yo`lalari ko`pincha amputapnon nevromalar tipida o`sib ketadi. Medanish yarani urab turgan shillik kavatila atrofpk gastrit va bezlar

metaplaziyasining maizarasi namoyon bo`ladi.

Klinik manzarasi. Me'da yara kasalligi ayniksa ovqat yepilga-nidan 30-60 da kika keyin me'lala ogriq turishi, kun gid aynishi. sayt

kilish bilan ta'riflanadi. Ko`pincha kasallik

ko`ziganila boshqa dispeptik buzilishlar ham (zarda kaynashi. kekirish. pch kotishi) paydo bo`ladi. Kasallik vaqti-vaksh bilan ko`zib.

vaksh-vaqti bilan kaytib turadi va o`zok lavom etib

boradp.

Asoratlari. Kasallik eson-omon o`tib ketganida yara chandik-lanib bitadi, lekin bir kancha asoratlar bo`lishi ham mumkin. Chunonchi,

me'daning pilorik qismida chandpq paydo bulganida

pilorus toraypb, ovqat utkazmaydigan bo’lib qoladi (stenoz). Me'da chiqish qismining torayib qolishi me'dadan suyuk-shk uti-shiga

karshilik zhrayib borishi natijasida me'da devoridagi

musqo’l kavatlarining gipertrofiyalanishiga olib kelali (kom-pensasiyalangan stenoz), so`ngra me'da paralitik tarzda kengayali

(dekompensaiiyalangan stenoz). Me'da devori yo`pka, yuzasi

sillik bo’lib qoladi. Peristaltikaning izdan chikpshi me'dadagi suyuk-likning turib k0-'111", bhzilishiga olib keladi. Me'da sekreyur va

ekskretor funkppyasinpng buzilishi me'da

bo`shligiga bir ga-lay suyukdik ajralib chiqishi va surmlishning to`xtab qolishiga olib boradi. Stenoz dekompensapiyalanib

boraverar ekan. me'da tetaniyasi degapholpsa boshlanali. bundam

polisa qayt kilave-rish munosabatn bilan kislota va xlorning yuqolib kegpshiga. minerallar almailkp'vi izdan chikpb, oqsillar zhr

berib parcha-lanishiga bog`likdir. Okspllarning

parchalanib boraverishi azotemiya bilan bmrga davom etib boradi.

Yaraning chanlpklapishi ba'zan meda devori shaklini boshqacha Knlib kht'tshi: chapdiklar me'dani bxjmaptnrib. "kl'.msoat" yoki

"segmentdarga ajranan me'da" shaktiga kiritib kuiishi mumkin.

Me'da shaklining bh xildagi o`zgarishlari oldingi va orka levor-laridagi nirik yara-'iap chan.shklangan mahallarda kxzagiladi.

Yara kasallipshing xavfli asorati qon ketishidir. Qon ketishi o`zok davom l a pian va tarorlanib turadigan bo`ladi. chunki chan-dik

to’qima na yumirlar levoridagp skleroz yumirlarni

bekid-maydpgan. ko`zrmdmas naychalar holsha kepirib kuyadiki (57-rasm). bundaytomir larning yu li fa kat gromblar bilan

bekilishi mumkin. Qon ketishi yumirlar dsvorining fibrinoz

nekrozga uchrashi tufayli boshlaniln Qon ketishining nechoktik xatarligi tomir-ning yugon-ingichkaligi va devorlarinish holatiga

bog`liq Me-dasidan k°n ketnb o`lib koi ai kishilar

murdasi tekshirib ko`ril-f anida tern koplamlarining oqarib, ichki organlari kamqon bo’lib kod ran i ko`zga tanpaiadi. Me'da va ichak

suyukligida qon topiladi. bu qon gurnb. buzilib qolgan

mahallarda kora tusga kirpb qoladi.

Me'la yara kasalligining ogir va ko`p uchrab turadigan asorat-lari jumlasiga yaraning yorilishi ham kiradi. Yaraning yorilishi

kasal.tiknpng ko`zishpga xos sezilarli morfologik bedgilar

bulga i mahallarda kuzatiladn. Ko`pincha me'da oldingi devoridagi yara-lar yeriladi. Yara yoriklarining diametri 2-3 sm ga ham

borishi mumkin. Yaraning garkok peritonptta olib boradigan

ochiqyoript va bekilib turgan yorpg-i tafovut kilinadi. Yara yorish bekilib turadigan mahallarda me'da devoridagi teshik takalib

turgan qo`shni organlar: jigar. ut pufagi, charvi bilan

bekilib turadi. Shu munosabat bilan ko`pnncha cheklangan peritonit boshlanadi.

Yara kasallnginpng asoratlari jumlasiga yaraning qo`shni organlari o`tishi, ya'ni penetraiiyasi ham kiradi. Yara jarayoni

asta-sekpn zo`rayib borganida seroz parlada fibrin pardalari

hosil bo`ladi, ularning uyushib, kattchktanishi me'da bilan qo`shni organlar o`rtasida bituvlar hosil bo`lishiga olib keladi. Xosil bo`lgan

bituvlar orkali yara jarayoni kutni organlarga,

masalan, me'da osgp beziga o`tishi mumkin. penetrasiyalangan yara deb shuni ayti-

ladi.

Me'daning Surunkali yarasi bor joida rak paydo bu.shish mumkin. Yaradan rak paydo bo`lishidan avval me'da shillik pardasi

qoplag`ich epiteliisi va chuqurchasidagi epiteliysida zo`r

regenerator proliferasiya bo’lib, poliplar va kistasimon bez usimta-lari shaklidagi tuzilmalar paydo bo`ladi.

Asoratlar me'da yarasi munosabati bilan kilingan operasiyalar-dan keyin ham bo`lishi mumkin. Umu.mip gemodinamikaning

buzilishi (shok), anemiya, kishshshng madordan ketib qolishi, operasiya

jaroxa-ti bitishining izdan chiqishi ana shunday asoratlar jumlasiga ki-radi.

O`N IKKI BARMOK IChAKNING YaRA KASALLIGI

Me'da yaraeiga o`xshab ketadigan peptik yara o`n ikki barmoq ichakda ham paydo bu.tib turadi. bundam yaraning paydo

bo`lishida chekish, alkogolizm, aietilsalisilat kislota, ya'ni aspirinni

uzoq vast ishlatib yurish singari etiologik omillar ahamiyatga ega. Biroq, irsiy omillar ya nala ko`proq ahamiyatga ega bo`lishi

mumkin, bu kasallikiing qon guruhi O bo`lgan

monozigotegizak-larda birmuncha ko`proq uchrashi shundan dalolat beradi. O`n ikki barmok ichak yara kasalligining jigar sirrozi,

me'da osti bezi raki, siydik-tosh kasalligi bilan birga

uchrashi aniqdangan. Bu kasallikning patogenezida antral gastrit, xususan shu gastrit-ning me'da bo`shlippa bir tal ai me'da shirasi

to`shib turishiga sabab bo`ladi gan gipereekregor xili

muhim urin to`tadi. Axiliyaga uchragan kishilarla yara bo`lmasligi buning isbotidir. Gipersekresiya yo parietal hujayralar

giperplaziyasiga yoki sekresiyani kuchaytiruvchi omillar ta'siriga

javoban shu hujayralar reaksi-yasining kuchayishiga bog`lik bo`lishi mumkin.

O`n ikki barmok ichak yarasi shundoqqina pilorus ortida, shu ichakning piyozchasida joylashgan bo`ladi. Fater surgichidan pastda

yara bo`lmaydi. Peptik nazariya tarafdorlari buni o`n ikki

barmok ichak yarasining paydo bo`lishida me'da shirasining yetakchi roli borligini isbotlovchi dalil deb xisoblaydplar, chunki Fater

surrichidan pastda me'da shirasi neytrallanib ketadi.

O`n ikki barmok ichak yaralari kichkina va bitib ketish ga moy-il bo`lishi bilan ajralib turadi. Shu bilan birga bu yaralar tez zo`rayib

borib, ichkariga tomom tarkalishi mumkin. O’n ikki

barmoq ichak yarasi teshilib ketadigan dollar nisbatan kam uchraydi, chunki o`n ikki barmoq ichak bilan atrofdagi organlar

orasida erta muddatlarda va pishiq bitish.malar paydo bo`ladi.

O`n ikki barmok ichak yarasi qon ketish hollariga ko`proq sabab bo`ladi.

ME`DA O`SMALARI

Me'da o`smalari gistogeneziga ko`ra juda xilma-xildir. Bu o`sma-lar mezenximadan kelib chiqadigan o`smalar (leyomioma, fibroma,

mioma, angioma, nsyrofibroma), karsinoidlar va

epite-liydan kelib chiqadigan o`smalar bo`lishi mumkin. Bular xavfli va xavfsiz bo`ladi. Me'dada ko`pincha poliplar. karsinoma (rak)

va limfoma uchraydi.

ME`DA POLIPLARI

Anasit va atrofik gastrsitlarda kuzatiladigan me'da poliplari - me'da qoplag`ich epiteliysidan o`sib chiqadigan xavfsiz o`smalar jumlasiga kiradi. Gisgologik tuzilishi jihatidan ular

ikki turga bulinadi; 1) giperplastik poliplar (80 foiz hollarda) va 2) adenomatoz (bezsimon poliplar 20 foiz hollarda) poliplar, Giperplastik poliplar bilan adenomatoz poliplarni bir-biridan ajratib turaligan ba'zi xususiyatlari bor.

Chunonchi, giperplastik poliplar aksari ko`p. yumshoq pushti-namo rangda bo`ladi, kattaligi ko`pi bilan 1 sm keladi. Mikroskopik jihatdan olganda bezlar giperplaziyasi bilan ta'riflanadi. Bu bezlar ba'zan kistaga o`xshab kengayib ketgan, epiteliysi odatdat tuzilishini saq1ab qolgan bo`ladi. Poliplarning stromasi Surunkali yalliglanish uchunharakterli hujayralar (limfositlar, plazmatik hujayralar) bilan infiltrlanadi. Giperplastik poliplar xavfli o`smalarga aylanmaydi.

Adenomatoz poliplar aksari yakka, oyohujayrali bo’lib, diametri 2 sm dan oshadi. Ularning yuzasi qat-qat bo`ladi. Epiteliysi har xil tuzilishga kiradi. u yuksak va past darajada tabaqalashgan bo`lishi mumkin,hujayralari yirik giperxrom bo`lishi bilan ajralib turadi. Ularda mitozlar ko`zga tashlanadi. Adenomatoz poliplar 25 foiz hollarda xavfli o`smalarga aylanadi. Me'da poliplari ba'zi hollarda me'da karsinomasi bilan birgalikda davom etib boradi.

ME`DA RAKI

Me'da raki ko`p uchrashi jihatilan xavfli o`smalar orasida birinchi o`rinlardan birini egallaydi. Me'da raki bilan kasallanish va undan o`lish hollari Rossiya. Belorusiya, Litva, Latviya. Finlandiya. Yaponiya davlatlarida hammadan ko`ra ko`proq kuzatiladi. Me'da raki bilan kasallanish hollari kam uchraydigan mamlakatlarda bu kasallik 70-80 yashar kishilarda paydo bo`lsa. ko`p uchraydigan mamlakatlarda 40-50 yashar odamlarda bosh-lanadi. Me'da raki ko`proq.erkaklarda bo`ladi.

Etiologiyasi va patogenezi.

Me'da rakining paydo bo`lishida "O`smalar" bobida ko`rsatib o`tilgan sabablardan tashqari ovqatning xili. o`ni tayyorlash usuli.harorati, ovqatlanish maromi ham ahamiyatga ega. Rak paydo oo`lishida nitratlarning hamahamiyati borligi hozirgi kunda aniqlangan. Ma'lumki, bir zamonlarda

nitratlar dudlangan gusht, sosiska va boshqalarni saqlash

uchunko`p ishlatilar eli. Kqaymogi olinmagan sut,o’ul mevalar. vitamin S ga boy sabzavotlar orgaiizmni me'da rakiyaan saqlaydi.

Me'da rakining paydo bo`lishida irsiy omillarning

ahamiyati ham istisno kilpnma11di. Me'daning rak oldi kasalliklari katoriga adenoma] oz polip -lar, Surunkali gastrit, ayniqsa

perninioz anemiya bilan onpia utayotgan Surunkali

gastrit, gastrektomiyadan kepnn boshlanadi-gan o`zgarishlar kirali. Epitelii metaplaziyasi va lnsnlaziyasi bilan birga davom

etadigan Surunkali atrofik gastrit aloxila ahamiyatga ega.

Gastrektomiyadan keyin me'daning saqlanpb qol gan qismida rak paydo bo`lish xavfi ortadi. Bir kancha olnmlar buni gastrit

boshlanishiga aloqador deb hisoblaydi.

Patologik anatomiyasi. Me'da raki olgan joyp. kap tarifa o`sib borgani, gistologik tuzilpshi va tashki kuriiishsha ka-rab bir kancha

turlarga bulinadi. Olgan jopiga karab me'da raki 1)

pilorik raq 2) kichik egrilik raki, 3) kardial raq 4) kap;! egrilik raki, 5) fundad raq 6) total rakka bulinadi. Bular orasida pilorik rak

hammadan ko`ra ko`proq uchraydi (50 fot lollarda).

Ikkinchi urinni kichik egrilik raki egallaylp. Me'daning fundal raki ancha kam uchraydi.

Rakning kap sharika o`sib borganiga karab uning kuy ila gp tur-lari kayd etiladi: 1) asosan ekzofit ravishda zo`r bsrib o`sib

boradigan, ya'ni me'da bui/ligi tomoniga usadigan

karsinoma.ia/>, bularga pilakchasimon raq polipoz raq qo`ziqorinsimon (fun-goz) raq birlamchi ya ral i rak kiradi; 2) endofit

ravishda in-filtrlanib usadigan karsinomalar, Diffuz

infiltrapsh rak shunga kiradi.

Bir kancha olimyaar me'da rakining ilk shaklini lxfovut kilish maqsadga muvofiq debo’isoblaydilar, bundam rakni o`z vaqtpla

aniqlab, o`nga operasiya nuli bilan davo silinsa. oqibatp

alcha yaxshi bo`ladi. Rakning bu xili uchunshunisi harakterlikp. u shil-likpardadan nariga utmay. shillik parda ostidan jop oladp va

musqo’l qavatiga o`sib kirmaydi. Uchoqholida yoki tabiagan

tar koq bo’lib kichikrok kalinlashma yoki pilakcha ko`rinishida ko`zga tashlanadi. Simptomsiz o`tib boradi. Rakning bu xilini in sin: rak

bilan adashtirish mumkin emas, chunki in situ rak bazal

memb-ranaga o`sib kiradi. Ilk shakldagi rak kamdan-kam hollarda limfa tugo`nlariga metastazlar beradi, lekin zo`rayib borib, klinik

jihatdan aniqlasa bo`ladigan rakka aylanib kettli

mumkin. Bundau musqo’l kavatiga ham o`tib. me'da devoridan raiu Kariga hamchiqa oladi. Ilk shakldagi me'da raki aksario’!hrla

yorilgan mahalda tasodifan topilib qoladigan topilma bulnb

Xisoblanadi.

Polipoz rak tagi serbar, yuzasi ko`pincha yara bo’lib ket gan yoki oyoqcha ustida churgan thto`n ko`rinishida bo`ladi. Polipoz rak

oyoqchali bulganhollarda bezsimon polipga uxsh-ab kegadp.

Adenoqi--qpno-ma tuzilishiga ega bo`ladi.

Yarali rakni Surun k:;.; i me'da yarasidan tafovhg kilmgi. g :..;q Me'da rakining tubi odatda chuqur io`lib, unda sszilarl.; -o’;n tik

jarayonlar ko`zga tashlanadi. Yaraningtubi va chetlaridagi

sklerotik jarayonlar odatdagi Surunkali yaradagiga Karaganda kamrok avj oladp.

Diffuz infiliprativ rakda me'da bo`shligida o`sma topilmay-di, chunki o`sma me'daning butun devoriga Diffuz ravishda, ya'ni bir tekis

tarqa.'1gan bo`ladi va me'da devorining bir tekis

khujayralin-lashuvpga olib keladi. Me'da shilliq pardasi ko`pincha yara bo’lib ketadi, bundauning ostidagi qatlam o`z elastikligini yukrgib,

qattiqbo’lib ko.tadi.

Rakning hozirgina sanab o`tilgan xillari biologik xossalarn jihatidan oir-bpridan farqqchl.masligini ta'kidlab o`tish kerak

Me'da rakining mikroskopik tuzilishi juda xilma-xil, shu munosabat bilan quyidagi rak turlari tafovut qilinadi: 1) ade-noqariinoma, 2)

shidimshiq raq 3) solid raq 4) fibroz raq 5) yasen

hujayrali raq Bundan tashqari, ne11roendokrin yo`l bilan paydo bo`ladigan o`sma - apudoma qam tasvirlangan, bu, rakning mayda

hujayrali xilidir. O`sma hujayralari mayda, duma-loq

shaklli, gipoxrom bo`ladi. Ularning sitoplazmasida maxsus buyoq bilan buyalganida ko`zga tashlanadigan argentofin donalar

topil adi.

Klinik manzarasi. Me'da rakining klassik simptomlari ish-taha yuqolishi, ozib borish, to`sh osti soxasida ogrik sezilishi va

paypaslab ko`rilganida me'da soxasida tugo`n qo’lga o`nnashidir.

Yara bo’lib ketgan rakning takror-takror qonab turishi temir yetishmovchiligiga aloqador anemiya boshlanishiga sabab bo`ladi.

O`sma metastaz berganida birinchi bo’lib regionar limfa tu-go`nlari va jigar jarayonga qo`shilib ketadi. Qo’ltik osti limfa tugo`nlarida

metastazlar (Virxov limfa tugo`nlari) paydo

buli-shi harakterlidir. Me'da rakining yana bir xususiyati shuki, u intraperitoneal pul bilan to kichik chanokkqcha tarkalib borish-ga

moyil bo`ladi. O`sma jarayonining tuxumdonlarga o`tishi

(Kru-kenberg raki) amaliy jihatdan katta ahamiyatga ega. Krukenberg raki me'da osti bezi, kovuk va korin bo`shligidagi boshqa

ichki organlar rakining tarkalib borishi natijasida ham

paydo buli-

Ilili MhMKIN.

IChAK KASALLIKLARI

Ichak kasallpklari asosidahar xil patologik jarayonlar - yalliglanish, ishemiya, o`sma jarayonlari, shuningdek ingichka ichak-la

surilishning izdan chiqishi yotadi. Kamdan-kam hollarda ichak-da

rivoj.1anish nuseonlari uchraydi. Ichak atreziyalari. stenozla-ri. divertiqo`llari shular jumlasidandir.
IChAK DIVERTIQO`LLARI

Divertiqo`llar ingichka yoki yugon ichak devorishshg xa chtum bulnG> chishan joyidir, ular ichakning har kandai bo`limida pay>)o

bo`lishi mumkin. Kindik-ichak yo`lining chala mnvolyusiyaga uchrashp

nash -jasida kelib chiqadigan Mekkel divertiqo’li klinik jihatlanhammadap katta ahamiyatga ega. Mekkel divertiqo’li yonbosh

ichakda, ileosekal burchakdan o`rtacha 60 sm parila paylo

bulali. U. bo`shligi yoibosh ichak yo`lidan ko`ra kattaroq kelalpgan fpbro-. tortma yoki xaltachadan iborat bo`lishi mumkin. O`zo`nligp

4-6 sm. diametri 2-3 sm keladi.

Divertiqo’l levorining mpkroskopik to`shltchn ipgpchka ichak devorining tuzilishidan fark kilmaylp. Biroq 50 fon;hollar~ da divertiqo’l

shillik pardaepla pshlab turgan msda shillik

pardasi orolchalari gopilpshn mumkin isleroyupiya), mapa Shh parsa peptik yara paydo bo’lib. keynn qol ketib to`rni/iga sabab

bula oladp. Divertpqo`llarda o`tkir appenlipigdagsha >xshap;

simptomatika bnlan o`tadigan yallpglanpsh jaraopdirmoham boshlani-shi mumkin.

Y$ton ichakda, asosal sigmasimon pchakla. dprgrt,

omnlnimg ahamiyati bor: 1) ichakning kandap oulchmsg.n bi-ror

qpsmida levor karshilpgippkg yuko.'i'ch kegpshi. 2; nuyo`n ichak yo`lidagp bosim bilan korpn bo`shlprp.ii'i bos im o`rtasida farq

b$'lishi. Patogenetik jihatlan kuG!pdap:lar tafovug kili-nadi:

1) divertpkhlyozlar, 2) dir.ertiqo’lp'.lar. JiUiepn;i;;:viev)a divertiqo’l devori shilliq parda va o`nikg ostidash nardadap iborat bo`ladi,