Қорин чурралари

     Retsidiv  chov  churrasi  (hernia  inguinalis  recidive).  Aktual  muammo  bo‟lib,  churra  bilan 

operatsiya qilingan bemorlarning 10%ida uchraydi.Keltirib chiqaruvchi sabablari: 

1)  Operatsiyagacha bo‟lgan sabablar; 

2)  Operatsiyaning turi va uni bajarish bilan bog‟liq bo‟lgan sabablar; 

3)  Operatsiyadan keyingi sabablar. 

To’g’ri  chov  churralari  (hernia  inguinalis  directa).  To‟g‟ri  chov  churrasida  qorin  old 

devoridagi  bo‟rtma  lossa  inguinalis  medralis  coxasida  hosil  bo‟ladi.  To‟g‟ri  churra  teri  tagi  yog' 

qatlamiga chov kanalining tashqi teshigi orqali chiqadi. (Ris.19). 

To‟g‟ri  chov  churrasi  rivojlanishi  bosqichiga  qarab  N.I.Kukudjanov  keltirilishi  buyicha  

quyidagi turlarga bo‟linadi. 

1. 

Boshlanayotgan to‟g‟ri chov churrasi  (n.inguinalis ) dizecta incipiens. 

2. 

Interstisial to‟g‟ri chov churrasi-( h.inguin.dizecta.interstitsialis) 

---

 

 

3. 

To‟g‟ri chov – yorg'oq churrasi- h/iguinoilis dizecta sizotalis   

To‟g‟ri  chov  churralari  ortrilgan  bo‟ladi,  qiyshiq  chov  churralari  esa  ortrilgan  va  tug‟ma 

bo'lishlari mumkin. Ortrilgan qiyshiq chov churralarida  churra xaltasi uning ichidagi hosilasi bilan 

moyakdan alohida joylashgan. 

    Chov  kanaliga  Urug‟  tizmachasidan  tashqari.  chov  oraligidan  kirib,  olat  ildizi  oldida  teri 

ostidan bo'rtib  chiqadi va  hatto o‟lchami kattagina  bo‟lganda ham  yorg'oqqa  kamdan  kam hollarda 

tushadi.  Bu  churra  doimo  orttirilgan  bo‟ladi.  To‟g‟ri  chov  churralari  boshlang‟ich,  interstitsial, 

to‟g‟ri  chov  yorg'oq  bosqichlariga  bo‟linadi.  To‟g‟ri  chov  churralari  hama  chov  churralarining  5-

10% ini tashkil qiladi va asosan giperstenik erkaklarda uchraydi. 

To‟g‟ri  churraning  xirurgik  anatomiyasi  qiyshiq  churranikidan  farq  qiladi.  Churra  darvozasi 

bo‟lib chov oraligi hisoblanadi -  yani  «kuchsiz joy» deyiladi. Chov oraligining shakli bilan to‟g‟ri 

chov churrasining hosil bo‟lishida to‟g‟ridan to‟g‟ri bog`liqlik bor. Chov oraligining qiyshiqi  yoriq 

shaklida bo‟lganda churra kam hosil bo‟ladi, agar uchburchak shaklida bo'lsa churra hosil bo'lishga 

moyillik  faktor  hisoblanadi.  Chunki  qiyshiq-yoriq  shaklida  bo‟lganda,    mushaklar  ularni    ximoya 

qilish rolini bajaradi va churra  hosil bo'lish sur‟ati pasayadi. 

Ichki qiyshiq mushakning pastki qirrasi va ko‟ndalang mushaklar qov bo‟rtmasiga va yonbosh 

suyak  tojiga    yaqinlashib  yoy  hosil  qiladi.  Qorin  bo‟shlig‟idagi  bosim  oshganda  mushaklar 

taranglashib yoy to‟g‟rilanadi va mushak qirralari chov bog‟lamiga yaqinlashib chov kanalini yopib 

qoladi. 

Chov  oraligining  uchburchak  shaklida  bo‟lganda  bu  holat  bo‟lmaydi.  Qorinning  old  devori 

taranglashganda  bu  mushak  qirralari  yuqorida  qolib  chov  oraligi  balandligi  qisqarmaydi.  Shuning 

uchun  ham  qorin  bo‟shlig‟i  bosimi  oshganda  chovning  pastki  qismida  qorinparda  va  ko‟ndalang 

fassiya  qarshilik  ko‟rsatadi.  Qorinparda  bosim  ko'tarilganda  yengil  chuzilib  ketadi.  Ko‟ndalang 

fassiya mushaklarga pay tolalari bilan yopishgan bo'lsa ham ayrim holatlarda bu tolalar bo'lmasligi 

mumkin va uning mahkamligi kamayadi natijada  qorinning ichki bosimiga qarshilik ko‟rsataolmay 

qoladi.    

Chov oraligining yoriq – qiyshiq shakli 62,8% erkaklarda, 82 % ayollarda, uchburchak shakli – 

32 % erkaklarda, 15% ayollarda uchraydi (T.F.Lavrova 1979y.). 

To‟g‟ri chov churrasining hosil bo‟lishi mushaklar, aponevrozda, paylarda bo‟ladigan anatomo-

fiziologik o'zgarishlar, qari  yoshlik kishilarda, ularning atrofiya bo‟lishi bilan bog‟liq. Chov oraligi 

bunday  paytda  kengayadi,  mushaklarning  klapan  funksiyasi  yo‟qoladi  va  ko‟pincha  qari  yoshdagi 

kishilarda ikki tomonlama to‟g‟ri chov churrasi hosil bo‟ladi. 

 Churra  xaltasi  to‟g‟ri  churrada  yumaloq  shaklida  bo‟lib  qorinparda  oldi  to‟qimalari  bilan 

qoplanadi va ko‟ndalang fassiya juda taranglashgan bo‟ladi.  

Churra  xaltasi  urug‟  tizimidan  medial  tomonda  joylashib  operatsiya  paytida  yengil  ajraladi. 

Shunday qilib to‟g‟ri chov churrasida chov kanalining orqa devorining yetishmovchiligi kuzatiladi. 

To‟g‟ri  chov  churralarining  hosil  bo‟lishidagi  anatomo-fiziologik  xususiyatlaridan  biri  qari 

kishilarda  mushaklar,  aponevroz  va  bog‟lamlardagi  atrofiyalar  hisoblanadi.  Natijada  chov  oralig`i 

kengayadi,  mushaklarning  qarshilik  xususiyati  pasayadi  va  ikki  tomonlama  chov  churrasi  hosil 

bo‟ladi. 

Obyektiv  simptomlari:  qorin  bo‟shlig‟iga  to`g'irlanadigan  churra  bo‟rtmasi  borligi,  churra 

darvozasini aniqlash (churra to`g'irlangandan keyin aniqlanadi) yo'tal turtikisi fenomeni borligi. 

Qiyshiq chov churrasini to‟g‟ri churradan farklash belgilari: 

1.Qiyshiq churralarda churraning shakli qiyshiq, to‟g‟ri chov churrasida esa yumaloq bo‟ladi. 

2.Urug‟ tizimchasiga nisbatan – qiyshiq churralarda urug‟ tizimchasi churra xaltasidan medial, 

to‟g‟ri churralarda esa lateral tomonda paypaslanadi. 

3.Qiyshiq churralar bir tomonlama, to‟g‟ri churralar esa ikki tomonlama bo‟lishi mumkin. 

4.Churra  darvozasi  yo‟nalishi  –  to‟g‟ri  churralarda  to‟g‟ri,  qiyshiq  churralarda  esa  qiyshiq 

bo‟ladi. 

5.  To‟g‟ri  churralar  asosan  keksalarda,  qiyshiq  chov  churralari  esa  yoshlar  va  o‟rta  yoshli 

kishilarda ko‟proq uchraydi. 

6.To‟g‟ri churralarda a.epigastrica interna pulsatsiyasi urug‟ tizimidan lateral tomonda, qiyshiq 

chov churralarida esa medial tomonda aniqlanadi. 

---

 

 

7. To‟g‟ri churralarda churra darvozasi orqali chov-qov orqa yuzasini barmoq uchi bilan sezish 

mumkin,  qiyshiq  churrada  bunga  chov  uchburchagi  lateral  bo'limining  mushak-aponevrotik 

elementlari xalaqit qiladi. 

8.Kelib  chiqishiga  ko‟ra  to‟g‟ri  chov  churralari  «kuchsizlikdan»,qiyshiq  churralar  esa 

«Zo‟riqishdan» rivojlanadi. 

9.    Qiyshiq  chov  churralari  yorg'oqqa  tushadi,  to‟g‟ri  churra  esa  amalda  tushmaydi,juda  katta 

churralar bo`lganda yorg`oqqa tushishi mumkin. 

Moyak  istisqosi  perkussiyada  to`mtoq  tovush  beradi,  oldingi  qorin  devoridan  keskin 

chegaralangan va diafanoskopiya musbat bo`ladi. 

Urug‟  tizimchasi  venalarining  varikoz  kengayishi  (varikosele)  bemor  kuchanganda,  bosganda 

osonlikcha  puchayib  qoladigan  egri  –  bugri  yumshoq  tuzilmalar  (qonglomeratlar)  ko'rinishida 

paypaslanadi. 

Shuningdek limfadenit, lipoma, son churrasi, tromboflebit va posttrombotik kasallikdagi qorin 

oldingi devori venalari kengayishi differensial diagnostka uchun yordam beradi. 

Tashqi siydik pufagi usti churrasi (hernia supravesicalis ).  

Chov  chuqurchasidan  ichkariga  joylashgan  o‟rta  va  medial  pufak,kindik  burmalari  bilan  va 

siydik  qismi  bilan  pastdan  chegaralangan  chuqurcha  bo‟lib  hisoblangan-  fovea  supravesicalis-dan 

chiqadi.  Churra  darvozasi  bo‟lib  chov  oraligining  medial  qismi  hisoblanadi.  Bu  juda  kam 

uchraydigan  to‟g‟ri  chov  churrasining  bir  ko'rinishi  bo‟lib  hisoblanadi.  N.I.Kukudjanov    2245  ta 

chov churrasi bilan operatsiya qilgan bemorlardan 6-tasida siydik pufagi usti churrasi aniqlanganligi 

to‟g‟risida  axborot  bergan.  Bu  churraning  hosil  bo‟lishidagi  asosiy  faktor  bo‟lib  chov  oraligining 

balandligi  va  qorinning  old  devori  mushak  aponevroz  to‟qimalarining  atrofik  degenerativ 

o'zgarishlari  hisoblanadi.  Siydik  pufagi  usti  churrasi  asosan  qari  erkaklarda  uchraydi.  Churra  hosil 

bo‟lishi  yo‟li  to‟g‟ri  ammo  churra  xaltasi  chov  kanaliga  tushishi  uchun  qorinning  to‟g‟ri  mushagi 

qirrasining  aylanib  o‟tishi  kerak.  Shuning  uchun  ham  bu  churraning  klassik  holdagi  to‟g‟ri  chov 

churrasidan farki churra xaltasining bo'yni uzun va qisqa bo‟lishidir.