O‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi X. S h e n n a y e V, T. B a y m u r a t o V sug‘urta ishi

Sug‘urta
tashkilotlarida
moliyaviy natijaning
shakllanishi

---

1 0 8
bu yerda: SQs — to‘langan sug‘urta qoplamalari; SQqs — qayta

sug‘urtalash bo‘yicha to‘langan sug‘urta qoplamalari; TSQqsq —
qayta sug‘urtalash shartnomalariga ko‘ra, qayta sug‘urtalovchilar
tomonidan to‘langan sug‘urta qoplamalari.
Nvt = VTqs + VSqs
(2.2),
bu yerda: VTqs — qayta sug‘urtalash bo‘yicha vositachilik to‘lovlari;
VSqs — qayta sug‘urtalash bo‘yicha vositachilik siylovlari.
Tsx = UNz –(Yuk+SMqsrr+SQs+VTqs+Zm+SQqs)
(3),
bu yerda: Tsx — sug‘urta xizmatlarining tannarxi; Yuk — sug‘urta
ishini yuritish xarajatlari; SMqsrr — qayta sug‘urtalash va
retrotsessiyaga o‘tkazilgan risklar bo‘yicha hisoblangan sug‘urta
mukofotlari; VTqs— vositachilik to‘lovlari va brokerlik siylovla-
ri, qayta sug‘urtalash tantemlari va yig‘imlari; Zm — zaxira
fondiga o‘tkazilgan mablag‘lar.
YaD(Z) = D(Z)af + D(Z)bf
(4),
bu yerda: YaD(Z) — yalpi daromad yoki zarar (soliq to‘langunga
qadar bo‘lgan daromad yoki zarar); D(Z)af— asosiy faoliyatdan
olingan daromad yoki zarar; D(Z)bf — boshqa faoliyatdan
daromad yoki zarar.
D(Z)af = Ns + Nz + Nvt + Yuk — DX
(4.1),
bu yerda: Ns — sug‘urta mukofotlarining netto qismi; DX — davr
xarajatlari.
D(Z)bf =Dbf-Xbf
(4.2),
bu yerda: Dbf — boshqa faoliyatdan daromadlar; Xbf — boshqa
faoliyatni amalga oshirish uchun qilingan xarajatlar.
Sug‘urta tashkiloti daromadi (foydasi)ni aniqlashning keltirilgan
formulani joriy etish masalasiga (5-jadval) to‘xtaladigan bo‘lsak,
bu borada sug‘urta ishini amalga oshirish xarajatlariga kiritilgan
sug‘urta xizmatlarni tashkil etish va sotish xarajatlari tarkibi hamda
moliyaviy natijalarni shakllantirish tartibi to‘g‘risidagi yangi
Nizomni ishlab chiqish zaruriyati yuzaga keladi.
Taklif etilayotgan formulaga ko‘ra, keltirilgan ma’lumotlarda
ishlab topilgan sug‘urta mukofotlari summasi 1232223,0 bo‘lgan

---

1 0 9
bo‘lsa, shundan 910786,8 bevosita sug‘urtalash mukofotlari, 6741,1

qayta sug‘urtalash bo‘yicha mukofotlari va nihoyat, 314695,1
so‘mini o‘zlashtirilmagan mukofotlar summasi tashkil etgan.
To‘langan sug‘urta qoplamalari 1188750,1 qayta sug‘urtalash
shartnomalariga binoan qoplama to‘lovlari bo‘yicha zararlar 506,3;
ko‘rilgan zararlarning netto qismi 1189256,4; qayta sug‘urtalashga
qabul qilingan shartnomalar bo‘yicha hisoblangan vositachilik
to‘lovlari 840,8; qayta sug‘urtalash bo‘yicha vositachilik
to‘lovlarning netto qismi 840,8; sug‘urta ishini yuritish xarajatlari
5136,5; hisoblangan vositachilik hamda brokerlar siylovlari, qayta
sug‘urtalash tantemlari va yig‘imlari 321,4; zararlarni qoplash
zaxirasiga o‘tkazilgan mablag‘lar 1153961,8 ming so‘mni tashkil
qilgan.
5-jadval