O‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi X. S h e n n a y e V, T. B a y m u r a t o V sug‘urta ishi
Yüklə 0,8 Mb.
|
|
Xorijiy mamlakatlarda
bank omonatlari sug‘urtasi 1 Helfer R.T. What Deposit Insurance Can and Can not Do. — Finance and Development. Vol.36 ¹1 1999. 1 7 0
bankrotlikdan saqlab qolgan. Masalan, 1930—1933-yillarda umumiy depozitlar hajmi 6530,0 mln dollar bo‘lgan 9000 dan ortiq bank bankrot bo‘lgan bo‘lsa, keyingi to‘rt yil davomida (1934—1937- y.) o‘z faoliyatini to‘xtatgan banklar soni 246 tani tashkil etgan 1 . Depozitlarni sug‘urtalash bo‘yicha Federal korporatsiya Federal zaxira tizimi, Pul muomalasini nazorat qilish boshqarmasi va jamg‘arma muassasalari ustidan nazorat qilish bo‘yicha boshqarma bilan hamkorlikda faoliyat ko‘rsatadi. Shunisi diqqatga sazovorki, 1934-yilda ssuda-jamg‘arma uyushmalarini sug‘urtalash bo‘yicha ham Federal korporatsiya tashkil etilgan edi. 1989-yilda qabul qilingan «Moliya muassasalarini sog‘lomlashtirish, nazorat va isloh qilish to‘g‘risida» Qonunga muvofiq, ssuda-jamg‘arma uyushma- larini sug‘urtalash bo‘yicha Federal korporatsiya depozitlarni sug‘urta qilish bo‘yicha Federal korporatsiyaga birlashtirildi. Agar, 1934-yilda bitta omonat bo‘yicha belgilangan limit 2500 dollarni tashkil etgan bo‘lsa, hozirgi kunda bu ko‘rsatkich 100,0 ming dollarga tengdir. Demak, AQSH tijorat bankiga 100,0 ming dollargacha omonat qo‘ygan fuqarolar to‘liq olishadi. Ko‘pgina xorijiy mamlakatlarda depozitlar sug‘urtasi davlatga qarashli tashkilotlar tomonidan amalga oshiriladi. Nazariy jihatdan qaraganda, depozitlarni sug‘urta qilishni yetarli darajada moliyaviy imkoniyatga ega bo‘lgan xususiy sug‘urta tashkilotlari tomonidan amalga oshirilishi ancha samaraliroq bo‘lishi mumkin. Taassufki, xususiy sug‘urta tashkilotida depozitlarni to‘lash bo‘yicha mablag‘ yetmay qolgan taqdirda, baribir davlat aralashuvi ro‘y beradi. Bundan tashqari, depozitlarni sug‘urtalash bo‘yicha xususiy sug‘urta tashkiloti ustidan qattiq nazorat o‘rnatilishi lozim. Amaliy jihatdan, sanab o‘tilganlarning hammasi depozitlarni xususiy sug‘urta yo‘li bilan himoyalash samaradorligini kamaytiradi. Depozitlarni sug‘urtalash tizimini yaratish haqida gap borar ekan, uni mavjud davlat organlaridan mustaqil ravishda tashkil etish kerakmi yoki Markaziy bank tarkibida bo‘lishi maqsadga muvofiqmi, degan masalani hal etish kerak. Bizning respublikamizda 2002-yilda tashkil etilgan fuqarolarning bankdagi omonatlarini kafolatlash fondi mustaqil moliya tashkiloti bo‘lib, u Markaziy bankka yoki boshqa davlat organlariga bo‘ysunmaydi. 1 Àíèêèí À.Â. Çàùèòà áàíêîâñêèõ âêëàä÷èêîâ: ðîññèéñêèå ïðîáëåìû â ñâåòå ìèðîâîãî îïûòà. — Ì.: èçä. «Äåëî», 1997 ã. ñòð.63. 1 7 1
a’zolari tarkibi O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi to- monidan aniqlanadi va tasdiqlanadi. Ko‘pgina mamlakatlarda depozitlarni sug‘urtalash bo‘yicha tashkilotlar boshqa davlat organlaridan mustaqil ravishda faoliyat ko‘rsatishadi. Ammo shu bilan bir qatorda Irlandiya va Filippin kabi davlatlarda depozitlarni sug‘urtalash funksiyasi bank tizimini nazorat qiluvchi va tartibga soluvchi davlat organi zimmasiga yuklatilgan (10-jadval). 10-jadval Yüklə 0,8 Mb. Dostları ilə paylaş:
|