4- mavzu: O‘zbek paleografiyasi tarixi. Reja: 1. O‗rta Osiyoga arab paleografiyasining kirib kelishi asosida o‗zbek
paleografiyasining vujudga kelishi.
2. Yozuv materiallari va yozuv qurollari tarixi.
3. Qo'lyozmalarning bezagi va shakli.
Maqsad: O‗rta Osiyoga arab paleografiyasining kirib kelishi asosida o‗zbek paleografiyasining vujudga kelishi. Yozuv materiallari tarixi. Yozuv qurollari. Qo'lyozmalarning bezagi va shakli. O‘rta Osiyoga arab paleografiyasining kirib kelishi asosida o‘zbek paleografiyasining vujudga kelishi. Sharq va shu jumladan O‗rta Osiyo xalqlari
qo‗lyozmalarining asosiy xususiyati shuki, bu xalqlar islom dini shakllangan
davrdan boshlab 14 asr davomida ilmiy va badiiy asarlarini na faqat o‗zlarining
ona tillarida, balki arab va fors tillarida ham yaratganlar. Tarixda O‗rta Osiyo bilan
Eron o‗rtasida, shuningdek arab mamlakatlari o‗rtasida chegara bo‗lmagan.
Shuning uchun arab tilidagi qo‗lyozmalarning bir qismi O‗rta Osiyo hududida
yaratilgan bo‗lsa, qolgan qismi arab mamlakatlaridan yoki Erondan olib kelingan
bo‗lishi mumkin. Xuddi shunday gapni fors tilida qo‗lyozmalarga nisbatan ham
aytish joyiz. Shunday qilib O‗rta Osiyo hududida turkiy tillarda bitilgan
qo‗lyozmalar bilan bir qatorda arab va fors tillarida bitilgan qo‗lyozmalar ham
mavjuddir. Fikrimizning dalili uchun quyidagi raqamlarni fakt sifatida keltiramiz:
O‗zbekiston FA Sharqshunoslik institutining hazinasida hozir 17 mingdan ziyod
qo‗lyozma kitoblar saqlanmoqda. Shularning 10 foizdan oshiqrog‗i ya'ni qariyb
1700 tasi turkiy tilda bitilgan qo‗lyozmalardir. Taxminan 30 foizini fors tilida
bitilgan qo‗lyozmalar tashkil etadi. Bu esa 5000 dan ziyod qo‗lyozmadir. Qolgan 1
foizi esa, arab tilida yaratilagn qo‗lyozma kitoblardir. Shuning uchun O‗rta Osiyo
xalqlari qo‗lyozmalarining paleografiyasi haqida gap borganda, turkiyzabon
qo‗lyozmalar bilan chegaralanib qolmasdan, arab va fors tillarida yaratilgan
qo‗lyozmalarni ham e'tiborga olish kerak bo‗ladi.
