Основы пакета

 
ma‟lum maqsadga 
erishish uchun
 
amalga oshiriladi. Qo‗yilgan maqsadga erishilganligini ko‗rsatuvchi 
boshqarishni optimallik ko‗rsatkichi bu boshqarishni maqsadli funksiyasidir. 
Boshqarishni maqsadli funksiyasi–bu qandaydir o‗lchanadigan miqdoriy 
kattalik bo‗lib, u kirish va chiqish o‗zgaruvchilarning, boshqarish obyekt 
ko‗rsatkichlarining va vaqtning funksiyasidir (vaqtga bogliqligi).
Axborot tizimini boshqarish jarayonidagi o‗rnini 3.1-rasmda keltirilgan 
tarkibiy sxema orqali tushuntirish mumkin. 
1.19-rasm. Boshqarish jarayonining umumlashtirilgan tarkibiy sxemasi: 
1-tashqi omillar (bozor holati, resurslarning mavjudligi va hokazolar 
haqidagi axborotlar); 2-yuqori tashkilotlardan keluvchi boshqarish haqidagi 
2 
1 
3 
4 
5 
АS 
Boshqariladigan obyekt 
(boshqariladigan jarayon) 

---

 
134
axborotlar, shu jumladan, boshqarishni bajarish maqsadi; 3-boshqarish axboroti; 4-
obyekt holati haqidagi axborot; 5-faoliyat haqidagi axborot (teskari ulanish). 
Katta obyektni boshqaruvchi (firma, korporatsiya) axborot hisoblash 
tizimining vazifasini tizimlashtirish va tarkibini tahlillash natijasida quyidagi 
umumlashtirilgan vazifalarni aniqlash va ajratishga imkon berdi: 

hisoblash
–boshqarish tizimini qiziqtirgan sohalarning barchasida 
axborotlarga o‗z vaqtida va sifatli ishlov berish; 

kommunikatsion
–berilgan joyga axborotni operativ uzatishni ta‘minlash; 

xabar berish
–barcha ko‗rinishdagi zarur bo‗lgan axborotlarga tez ega 
bo‗lish, qidirish va berishni ta‘minlash (ilmiy, iqtisodiy, moliyaviy, yuridik, 
tibbiyot, seysmik, texnik va boshqa); 

saqlash
–zarur bo‗lgan axborotlarni uzluksiz yig‗ish, tartibga solish, saqlash 
va yangilash; 

kuzatish
–boshqarish uchun zarur bo‗lgan tashqi va ichki axborotni kuzatish 
va hosil qilish; 

sozlash
–boshqarish obyektiga uning ishlashining ko‗rsatkichlari berilgan 
(rejalashtirilgan) qiymatlardan o‗zgarsa, axborot-boshqaruv ta‘sirini amalga 
oshirish; 

optimallashtirish
–obyektni ishlash sharoiti va ko‗rsatkichlari o‗zgarsa, 
maqsadning o‗zgarishi bo‗yicha optimal rejali hisoblashlar va qayta hisoblashlarni 
ta‘minlash; 

o„z-o„zini tashkillashtirish
–yangidan qo‗yilgan maqsadga erishish uchun 
AXT ko‗rsatkichlari va tarkibini osonlik bilan o‗zgartirish (shu jumladan 
―tadqiqot-loyihalashtirish-tatbiq etish-ishlab chiqarish‖ siklini joriy etish uchun); 

o„z-o„zini 
rivojlantirish
–boshqarish, 
ishlab 
chiqarish 
va 
loyihalashtirishning eng yaxshi usullarini tanlashni asoslash maqsadida tajribalarni 
yig‗ish va tahlillash; 

---