Otakoidler Prof. Dr. Süleyman aydin


Sitoprotektif etki Iloprost [ PGI2 stabil analogu]



Yüklə 5,63 Mb.
səhifə8/8
tarix07.01.2017
ölçüsü5,63 Mb.
#4642
1   2   3   4   5   6   7   8

Sitoprotektif etki

  • Iloprost [ PGI2 stabil analogu]

  • PGE2, PGF2alfa, barsaklardan su.tuz tutulmasini inhibe eder, sulu diare yaparlar. Barsak tonus motilitesini artirirlar

  • Maddelerin Barsakta kalis suresi azalir



  • Solunum sistemi

    • PGE1 ve PGE2 bronkodilatasyon

    • PGF2alfa bronkokonstriksiyon yapar

    • Bazi astimlilar COX inhibitorlerine [aspirin ve benzerleri gibi] duyarlidir ve

    • bronkospazma neden olur [aspirine duyarli astma]



    Sinir sistemi

    • PGE2 SSS.de fazladir.

      • [ Hippocampus, eminentia media, corpus pineale ]
    • Termoregulasyon piresis ve uyku



    Endokrin etkiler

    • Genital organlar ve ureme ile iliskisi var.

    • PGE1 antilipolitik etkli

    • Kemikten kalsiyum mobilizasyonu, kemik rezorbsiyionu.

    • Hiperkalsemi [solid tumorlerde]

    • Adenohipofizden TSH, ACTH, GH, LH, FSH artisi yapabilirler

    • Adrenal korteks etkisi; kortizol ve aldosteron salgi artisi.



    Eikozanoid Reseptorleri

    • Reseptorler hucre membranlarinda yerlesmis

    • Reseptor tipleri

    • 7TM tipinde ve GPCR tipindedirler

      • DP [PGD2 icin ]
      • EP [PGE2 icin]
      • FP [PGF2alfa icin]
      • IP [prostasiklin icin]
      • TP [tromboksan icin]
    • Reseptor alt.tipleri vardir. Orn: EP1, EP2, ..3 ..4



    Fizyolojik ve Patolojik olaylarda Rolleri

    • Enflamasyon

    • Dolaşımda lokal homeostaz ve Hipertansiyon

    • Tromboz ve ateroskleroz

      • Tromboksa / prostasiklin oranı!.
      • Aspirin 300 mg / 3 gunde bir etkili.
    • Renal diuresis ve natriuresis

    • Diabet [TxA2 ve PGI2 olusumu ve oranı bozulur]

    • Dismenore [PGF2alfa artar]



    • Tumor ve mastositoz

    • Bazi kanserlerde [karsinoid tumor, tiroid, pankreas] ve mastositozlarda prostaglandin sentezi artar. Sonucunda;

    • Hipotansiyon, flushing, tasikardi, abdominal kramp, diare. [tadavide; antihistamin + NSAII ]

    • Yeni doganlarda: ductus arteriosus kapanmasi

    • Kapanmasi icin, bu damarda PGE2 etkinligi devam etmemelidir. NSAII /aspirin, indometazin vb. etkilidir/



    İlaç olarak Kullanılan Prostaglandinler

    • 1.

      • Dinoproston, (PGE2)
      • Karboprost (15.metil.PGF2alfa) ,
      • Gemeprost (PGE1 analogu)
    • obsteterik amaç: terapotik abortus, dogum oncesi uterus serviksi olgunlastırılması, dogum induksiyonu



    2. Alprostadil

    • PGE1 'dir.

    • Konjenital kalp hastalikli dogan ve ductus arteriosus bir sure acik kalmasi gereken yenidoganlarda indike.

    • ductus arteriosus açık kalmasını sağlar.

    • Alfaprostadil: erektil disfonksiyonda intrakavernoz enjeksiyon



    3. Epoprostenol sodyum

    • PGI2 nin ilac olarak adi.

    • Vazodilator, antiagregan amacla, pulmoner hipertansiyon, hipertansif kriz ve periferik damar hastaliklarinda incelenmete.

    • Iloprost ve sikaprost PGI2 analoglaridir.



    4. Mizoprostol, Rioprostol, Enprostil Arboprostil

    • PGE serisinin metilli analoglari

    • Inaktivasyona daha direncli

    • Mide barsak hucrelerinde sitoprotektif etkili

    • pahali



    5. Bimatoprost, Latanaprost, Travoprost

    • Göze uygulanan prostaglandin analogları

    • Aköz humor drenajını artırır,

    • Göz içi basıncı düşürürler

    • Iris pigmentasyonu yapar

    • Oftalmik solusyon



    6. Luteolitik prostaglandinler

    • Prostaglanin F serisi

      • Luteolitik etki nedeniyle veteriner hekimlikte yararli
      • Hayvanlarin kizginlik ve ciftlesmelerinde senkronizasyon ve verim amaci
    • Klonoprostenol, Delprostenat, Fenprostalen, Fluprostenol, Luprostiol, Prostalen



    Lipoksijenaz urunleri ve Leukotrienler

    • Lipoksijenaz enzim ile olusurlar

    • Endotel, Leukosit ve trombositler

    • 5-Lipoksijenaz [ 5-LO ] etkinligi ile hidroperoksi ara urunler olusur [ HPETE'ler ]

    • Urunler halkasiz, tetraenoik yapidadir





    Leukotrien Reseptorleri

    • BLT [ eski ad: LTB4 Resept. ]

    • SisLT1 [ eski ad: LTD4 Resept. ]

    • sisLT2 [ eski ad: LTC4 Resept. ]



    • SisLT1 reseptorlerinin antagonistleri vardir.

    • Zafirlukast ve Montelukast bronchial astma tedavisinde kullanilir.



    Eikozanoid Sentez ve Reseptor Blokorleri

    • 1. Reseptor blokorleri

      • Prostaglandin R. blokorleri
      • Leukotrien R. blokorleri
    • 2. Sentez inhibitorleri

      • Fosfolipaz inhibisyonu
      • Sikloksijenaz inh.
      • Tromboksan sentaz inh.
      • Lipoksijenaz inh.
    • Antiromatik ve Gut Tedavisinde Kullanılan İlaçlar



    Reseptör Antagonistleri

    • * Prostaglandin ve Tromboksan Reseptör Blokorleri

    • * Leukotrien Reseptör Antagonistleri

    • [ Antienflamatuvar ve bronkodilatör etkili; astma tedavisi ]

    • ** Montelukast

    • (p.o., 10 mg; Y.E.: ağrı, diare, yorgunluk)

    • ** Zafirlukast

    • ( astma profilaksisi; p.o. 2X20 mg

    • ( Zileuton ; 5-LO enzim inhibitoru ; p.o., 4x 600 mg)



    Sentez İnhibitörleri

    • Fosfolipaz A2 inhibitörleri

      • antienflamatuvar etki
      • Glukokortikoidler (Kortizon, prednizon, prednizolon, deksametazon, betametazon, parametazon, triamsinolon....)
    • Tromboksan sentaz inhibitörler

      • Nikotinik asid, burimamid (önemi az)
    • Prostasiklin sentaz inhibisyonu

      • nikotin


    • Lipoksijenaz ve leukotrien sentez inhibisyonu

    • .



    Siklooksijenaz inhibitörleri

    • COX-1, COX-2, (COX-3; (splice varyant) )

    • Non-Steroidal Antiinflamatuvar İlaçlar

    • Antiinflamatuvar analjezikler

    • (NSAII ; NSAIDs)

    • Etkiler:

      • Antiinflamasyon
      • Antiprezis
      • Analjezi / Antinosiseptif etki


    Siklooksijenaz inhibitörleri

    • Aljezik mediyatörler: histamin, serotonin, P maddesi, angiotensin, enflamasyon mediatörleri

    • Hiperaljezik maddeler (PGE2, PGI2)

    • Pirezis'de Santral etki mekanizmaları

      • Enfeksiyon, kanser,enflamasyon
      • Termoregulator merkez
    • Sitokinlerin inhibisyonu

      • (IL-1, tnf-alfa, IFN-gamma, IL-6, CSF-1)


    Siklooksijenaz inhibitörleri

    • Oksijen radikalleri ile etkilesme

    • Lizozom membran stabilizasyonu

    • İlaçların pKa degerlerinin 3-5 civarında olması

    • Ilaçlar:

      • Planar özellikte anyonik maddeler


    Siklooksijenaz inhibitörleri

      • NSAII'lerin sınıflandırılması
    • Kimyasal yapılarına göre:

      • 1. Salisilatlar
      • 2. Para.aminofenol türevleri
      • 3. Pirazolon t.
      • 4. Profenler (fenilpropionik asid t.)
      • 5. Fenilasetikasid t.
      • 6. İndolasetik asid t.
      • 7. Fenamik asid t.
      • 8. Oksikamlar
      • 9. COX-2 inhibitörleri
      • 10. Digerleri


    1. Salisilatlar

    • Aspirin ve sodyum salisilat

      • En eski,
      • en fazla, en yaygın kullanılan
      • En ucuz
      • Toksisitesi görece düşük
      • COX-1 ve COX-2 irreversible inh. Eder
      • Antitrombositik etki (uzun süreli; düşük doz)
      • Gastrik absorbsiyon
      • Kanda ve Hepatik hidroliz
      • Doza paralel t1/2 artar
      • Renal ekskresyon


    aspirin

    • Analjezik amaçla 4 g / gun dozu geçmemeli

    • Romatoid artritte en cabuk etkili ve en ucuz ilaç

    • Antitrombositik (dusuk) dozda antienflamatuvar etki yok

    • Reye sendromu ve cocuklarda kullanım riski

    • Romatik atesli olgularda 5-8 g aspirin

    • Kolorektal kanser riskinin azaltılması



    • Sodyum Salisilat: barsak kaplamalı tablet. akut agrıda tercih edilmez

    • Salisilik asid:

      • Lokal; solusyon, pomad.
      • Metilsalisilat, (cilt)
      • Fenilsalisilat (pomad; gunes yanığı)
      • Mesalazin (5-aminosalisilat) ve benzerleri:
        • Oral, rektal: idiopatik enflamatuvar kolon
    • Diflunisal (salisilik asidin diflurofenil turevi )



    Ortak yan etkiler

    • 1. G.I. Iritasyonu, kanaması, ulserojenik etki

        • Analjezik gastroenteropatisi
        • En riskliden az riskliye dogru gruplar:
        • A/ ketorolak, indometasin, azapropazon, piroksikam, tolmetin
        • B/ aspirin, naproksen, fenoprofen, sulindak
        • C/ ibuprofen, diklofenak, etodolak, diflunisal
        • D/ Cox-2 inihibitörleri
    • Aspirin – alkol

    • Ulserli hastalarda riskleri



    • Gastrik mukozal iritasyon, epigastrik siskinlik, dipepsi, bulantı kusma..

    • Yan etkileri duzeltmek icin:

      • ranitidin v.b. H2 antagonistleri
      • Misoprostol


    • 2. Kan, hemostaz, (kanama zamanı)

    • 3. allerjik reaksiyonlar (aspirine duyarlı astma)

    • 4. solunum stimulasyonu (uncoupling), asidoz, dilatasyon, hiperkalemi

    • 5. kardiyovaskuler sistem: hipertansiflerde kan basıncının artması, cox2 inh. ve fatal yan etkiler!

    • 6. salisilizm

    • 7. urik asid ve glukoz metabolizması (diabetlilerde glisemiyi dusurur)



    • 8. hepatotoksisite (hepatoensefalopati; reye sendromu)

    • 9. renal vaskuler etkiler, su tuz retansiyonu ve renal yetmezlik.. antihipertansif ilaçlara direnç gelismesi, papilla nekrozu, analjezik nefropatisi

    • 10. yara iyilesmesi (gecikmeler)

    • 11. aspirin, fertilite ve gebelik

      • Uzun kullanımda fertilite sorunları
      • Ductus arteriosus erken kapanması
      • Son trimesterde alınmamalı


    • 12. aspirin ve emzirme

      • Bebek midesinde etki, bebekte asidoz, grand mal tutarıklar
    • 13. kondrotoksisite

    • 14. reye sendromu

      • Ergenlik öncesi donemde, nadir fakat fatal etki. (cocuklarda kullanılması riskli)
    • Salisilat zehirlenmesi (solunum ve dolasım depresyonu ile fatal etki olabilir.. )



    2. Para-aminofenol türevleri

    • Parasetamol (asetaminofen)

      • En az toksik olan
      • Antienflamatuvar etkinlik dusuk
      • Santral etki
      • Oral, 3-4 saat maksimal etki
      • Hepatik eliminasyon
      • 500 – 1000 mg
      • Renal ve hepatik yetmezliklerde doz azaltılır
      • Allerji; Fatal hepatik nekroz, hemolitik anemi nadiren..


    3. Pirazolon türevleri

      • Myelosupresyon (bazen fatal!)
      • Su tuz retansiyonu
      • gastroenteropati
    • Aminopirin

    • Propifenazon

    • Metamizol sodyum (dipiron)

    • Fenilbutazon

    • Oksifenbutazon



    4. Profenler (fenilpropionik asid t.)

      • Kullanımı fazla
      • S ve R enantiomerler; metabolizmaları stereoselektif
    • Ibuprofen

    • Naproksen

    • Fenbufen

    • Tiaprofenik asid

    • Ketoprofen

    • Fenoprofen kalsiyum

    • Flurbiprofen

    • İndoprofen

    • zomepirak



    5. Fenilasetik asid turevleri

    • Diklofenak sodyum

      • Yan etkiler genellikle G.I. Sistemle ilgili
      • Nadiren myelosupresyon
    • Nabumeton

      • Artritlerde, 1g, p.o. Tek doz /gun
      • Çocuklarda guvenli degil.
    • Fenklofenak



    6. indolasetik asid t.

    • Indometasin

      • Analjezik, antipiretik antienflamatuvar
      • Oral 50 mg , 600 mg aspirin esdegeri analjezi.
        • Diartroz tipi eklemlerin osteoartirinde daha iyi sonuc verir.
        • Gastrik, oesofagal, duedenal ulserasyonlar,
        • Santral eksitason; hepatit
        • Renal islev bozuklukları
        • Cocuklarda kontrindike
    • asematasin



    • Tolmetin

    • Ketorolak tometamol

    • Sulindak

      • Familial adenomatoz poliposis tedavisinde etkili
      • Cocuklarda kullanımı tavsiye edilmez


    7. Fenamik asid t.

    • Mefenamik asid

      • Artritlerde kullanılır
      • Gebelerde kontrindike
      • Myelotoksisite, diare..
    • Flufenamik asid

    • Etofenamat

    • Tolfenamik asid



    8. Oksikamlar

      • En uzun etki sureli NSAII'lerdir.
      • Gunde tek doz yeterlidir
      • G.I. Yan tesirleri fazla.
    • Piroksikam

    • Tenoksikam

    • Nimesulid

    • Prokuazon

    • Azapropazon

    • metotrimeprazin



    9. COX-2 inhibitörleri

      • Ilaçların IC50 degerlerinin oranı önemli
      • COX-2 tercih eden ilaçlar (meloksikam, etodolak)
      • COX-2 selektiflerin, protrombotik potansiyelleri var.
      • Koksib'ler..
      • Ciddi kardiyovaskuler riskleri var (rofekoksib myokard infarktus riski nedenyle piyasadan çekilmiştir)
      • Selekoksib: ilk COX-2 ye özgü inhibitor.
      • Romatoid artrit ve osteoartritler


    GUT Tedavisinde Kullanılan İlaçlar

    • Urik asid metabolizma bozuklugu

    • Purinler → hipoksantin → ksantin → urik asid

            • (ksantin oksidaz) (ksantin oksidaz)
    • Primer gut, herediterdir

    • Sekonder gut, myeloid metaplazi, lösemi, polisitemilerde gorulur

    • Profilaktik, surekli..



    • Kolsisin

      • Sadece gut artritinde antienflamatuvar etki
      • Urat kristallerinin fagositozu inhibe olur
      • Mikrotubul parcalanması
      • p.o, 0.5 mg,
      • B12 malabsorbsiyonu; barsak mukoza epitel bozulması, nöropati
    • Allopurinol

      • Ksantin oksidaz inhibitoru
      • p.o., bol su ile..


    • Probenesid

        • Renal proksimal tubul epitel transporter etkisi ile urik asid reabsorbsiyonu engellenir.
        • Profilaksi
        • Oncesinde , hastaya 3L / gun su verilir (su diurezi)
        • 1 g potasyum sitrat ile idrar baziklestirilir
        • Salisilatlar, aspirin urikozurik ilaç etkisini antagonize ederler
    • Benzbromaron

        • Probeneside benzer
    • (sulindak)



    Arachidonik asid diger urunleri

    • endokannabinoidler

      • Arachidonoyletanolamid (anandamid)
      • 2-arachidonoyl gliserol (2-AG)
    • Trombosit aktive edici faktor (Platelet-activating-factor)

      • Fosfokolin turevi
      • Guclu Vazodilator ve hipotansif etkili
      • Renali vaskuler ve diger duz kas konstriksiyonu
      • Lewis 3lu yanıtı
      • Trombosit agregasyonu. Trombositopeni yapar.
      • En guclu ulserojenik madde..
      • Ginkgolidler ile bloke olur (teboan)






    . . .



    Yüklə 5,63 Mb.

    Dostları ilə paylaş:
    1   2   3   4   5   6   7   8




    Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
    rəhbərliyinə müraciət

    gir | qeydiyyatdan keç
        Ana səhifə


    yükləyin