O’zbek ozi bilim soh Ta’lim so Ta’lim y kiston tos iq-ovqa yo hasi ohasi yo’nalishi respub shkent at mah og’LA

Davriy usulda rafinatsiyalash texnologik sxemasi (8-rasm). 
Sexga kelayotgan 
rafinasiyalanmagan forpress paxta moyi 1-tarozli bakdan 3-baklarga, undan 4,5-nasoslar yordamida 
23-reaktor-turbulizatorga beriladi. Reaktor-turbulizatorga ikkinchi tarafdan ya’ni, 25- sig’imdan 
kerakli konsentrasiyadagi ishchi ishqor eritmasi asta sekinlik bilan beriladi, so’ngra neytralizatorga 
berilib 30-45 minut davomida aralashtiriladi. Moy tarkibidagi hosil bo’lgan soapstok zarrachalarini 
yiriklashtirish maqsadida, moy massasiga nisbatan 1-3% miqdorda suv yoki tuzli suv beriladi va 
15-20 minut aralashtiriladi. Odatda osh tuzi soapstok qiyin ajralgan paytlarda yaxshi yordam 
beradi.Soapstokni to’liq ajralishi uchun 8 soat davomida moy neytralizatorda tindirish uchun 
qoldiriladi. Bu vaqtda soapstok zarrachalari neytralizatorning konussimon qismiga cho’kib 
to’planadi. Ajralgan soaptok o’z oqimi bilan 30- soapstok uchun mo’ljallangan sig’imga ajratib 
olinadi, u yerdan soaptok 30-nasos yordamida qayta ishlashga uzatiladi. Neytrallash jarayoni 20-
25ºS haroratda boshlanadi va 50-55ºC haroratda jarayon to’xtatiladi. Neytralizatorlarda neytrallash 
jarayoni aralashtirgichning aylanish soni 50-60 ayl/min holatida 30 min dan 60 min gacha davom 
etishi mumkin. 

---

30
 
8 – rasm. Davriy usulda rafinatsiyalashni texnologik sxemasi 

---

31
Neytrallangan moy tarkibidagi ortiqcha ishqor va sovun qoldiqlaridan tozalash uchun nasos 
yordamida 8-vakuum yuvish quritish uskunasiga uzatiladi. Bu yerga 35-sig’imdan moy massasiga 
nisbatan 8-10% miqdorda ikki marta suv beriladi va moy ikki yoki uch marta yuviladi. Yuvish 
sovunga sifat tahlili salbiy natija bergandagina to’xtatiladi. Yuvish tugagandan keyin moyni tindirib 
suvni cho’ktiriladi so’ngra moy 90-95
˚
C haroratda 40-50 mm simob ustuni qoldiq bosim ostida 
quritiladi. Quritilgan moy tarkibida 0,1% gacha namlik qolishiga ruxsat beriladi. Hosil bo’lgan 
yuvindi suv 36-moy tutqichga uzatiladi, u yerda moy tutib qolinadi va ajralgan texnik moy 39-nasos 
yordamida jarayonga qaytarib beriladi, suv esa tozalash tizimiga uzatiladi.
Yuvilgan moy tarkibidagi sovun qoldiqlari va ortiqcha ishqor miqdori buyicha nazoratdan 
o’tkazilgandan so’ng, nasos yordamida 9-oqlash apparatiga uzatiladi. Oqlash apparatiga moy 
massasiga nisbatan 1-3% miqdorda, ba’zi hollarda 5% miqdorda oqlovchi tuproq bilan ishlov 
beriladi. Oqlash apparatiga oqlovchi tuproq uskunada hosil qilingan vakuum yordamida 46-
sig’imdan so’rib olinadi. Oqlash apparatida vakuum 40-60 mm simob ustuni qoldiq bosimida 
quritiladi. Oqlash harorat 90-95
˚
C gacha yetkazilib, 30 min atrofida aylantirib turgan holda amalga 
oshiriladi. Oqlash va yuvish quritish jarayonlari uchun vakuum 29-kondensator va 28-vakuum 
nasoslar yordamida hosil qilinadi. Moy tarkibidagi rang beruvchi moddalarni o’ziga 
adsorbsiyalagan oqlovchi tuproq 12- sig’imga ajratib olinadi, u yerdan tarkibidagi moydan ajratish 
maqsadida moyizlantirishga yuboriladi. Moy va oqlovchi tuproqli aralashma 12- nasos yordamida 
14-filtrga beriladi. Filtrlangan moy standart talablariga javob bermasa jarayonga qaytariladi. 
Vertikal filtrdan ajralgan oqlovchi tuproq 20-sig’im orqali moysizlantirilib so’ngra qayta ishlashga 
beriladi. Moy polirovkali filtrlarda ikkinchi marta filtrlanib 20-sig’imga beriladi va u yerdan davriy 
dezodaratorga xidsizlantirish maqsadida uzatiladi.