O’zbek ozi bilim soh Ta’lim so Ta’lim y kiston tos iq-ovqa yo hasi ohasi yo’nalishi respub shkent at mah og’LA

1 – MA’RUZA 
Kirish. Yog‘larni qayta ishlash texnologiyasi xomashyo strukturasi 
 
Reja:
Fanni o‘qitish maqsad va uning rejasi. Yog‘larni qayta ishlash texnologiyasi 
xomashyo strukturasi. O‘simlik yog‘larining tarkibi. Hamrox moddalar.
 
Tayanch so‘z va iboralar: 
yog‘ – moy sanoati, yog‘larni qayta ishlash. o‘simlik moyi,
vitamin, xom ashyo, fosfatid, yog‘ kislotalari, hamroh moddalar 
Yog‘larni rafinatsiya qilish va gidrogenlash, margarin, mayonez, yog‘ kislotalari glitserin va 
sovun ishlab chiqarish texnologiyasi bilan tanishtirish. 
O‘simlik yog‘larini qayta ishlash O‘zbekiston Respublikasida yog‘ sanoatining yetakchi 
sohalaridan biridir. Uning asosiy xomashyolari rafinatsiya qilinmagan yog‘. salomas, soapstok 
bo‘lsa, asosiy mahsulotlari-tozalangan yog‘, margarin, mayonez, sovun va gletsirindir. 
Ushbu fanda yog‘-moy sanoati holati, xomashyoni mavjudligi va ishlab chiqarilayotgan
mahsulotlarni turiga qarab texnologik jarayonlarni tuzilishi o‘rgatiladi. 
Talabalarning bilimi, malakasi va ko‘nikmasiga quyiladigan talablar. 
Bu fanni o‘rganayotgan talabalar oziq-ovqat sanoatining yetuk mutaxassisi bo‘lib 
chiqishlari lozim. «Yog‘larni qayta ishlash texnologiyasi» fani o‘rganilayotgan paytda talabalar 
ilgari olgan boshqa maxsus fanlar bilimlaridan foydalanadilar. Ta’limning yakunlanish davrida 
talabalar yetarlicha nazariy va amaliy o‘quvga ega bo‘lib, texnologik jarayonlar va sxemalarining 
bir-biridan farqi va afzalliklarini ajrata bilishlari lozim. Olingan bilim yordamida yangi texnologik 
sxemalar yoki jarayonlar to‘g‘risida yetarlicha ma’lumotlarga ega bo‘lishlari va ularni mantiqiy 
ravishda ifodalay olish qobiliyatiga ega bo‘lishlari lozim. 
Mazkur fanni o‘zlashtirish uchun zarur fanlar ularning bo‘limlari
 
“Asosiy texnologik 
jarayon va qurilmalar”, «Biokimyo», «Mikrobiologiya va biotexnologiya asoslari», «Yog‘ va moyli 
xom ashyolar kimyosi». «Korxonalar uskunalari va loyixalash asoslari». 
Yog‘-moy sanoati respublika oziq-ovqat sanoatining yetakchi tarmoklaridan biri. 
O‘zbekistonda qadimdan o‘simlik yog‘i, kunjut, zig‘ir, indov, maxsar urug‘i, paxta chigiti, poliz 
ekinlari urug‘laridan juvozlarda olingan. O‘zbekistonda paxta chigitidan moy oluvchi dastlabki 
zavod 1884 yili Qo‘qonda qurilgan. 1913 yili 30 ta kichiq yog‘ zavodida 57 ming t. paxta moyi 
ishlab chiqarilgan. Respublikada yillik quvvati 3 mln. t. moyli o‘simlik urug‘larini qayta 
ishlaydigan 22 ta korxona ishlab turibdi. Sanoatning bu tarmog‘ida paxta, soya moylari, meva 
danaklari hamda sabzavot urug‘laridan olinib, atir-upa, farmatsevtika va ozik-ovkat sanoati 
tarmoqlarida ishlatiladigan yog‘lar, margarin mahsulotlari, mayonez, kirsovun, atirsovun, texnika 
maqsadlari uchun boshqa turli mahsulotlar ishlab chiqariladi.O‘simlik moyi ishlab chiqarishda 
yiliga o‘rtacha 2,1 mln. t. dan ko‘proq paxta chigiti va maxsar urug‘i, shuningdek import buyicha 
olinadigan soya dukkagi ishlatiladi. Republika yog‘-moy sanoati ozik-ovkat sanoati umumiy 
mahsuloti hajmining 40 % ga yaqinini beradi.Tarmok korxonalarida ishlab chiqariladigan 
mahsulotlar, xususan paxta moyi eksportga chiqariladi. Koson, Guliston yog‘ ekstraksiya qo‘shma 
korxonalarida bir kunda 1200 t. chigit, Fargona yog‘-moy XJ quvvati kunda 840 t. chigit, Qo‘qon 
yog‘-moy XJ quvvati bir kunda 810 t. chigit, “Kattaqo‘rg‘on yog‘-moy” XJ; quvvati bir kunda 950 
t chigit, Surxonoziqovqatsanoat XJ bir kunda 800 t xom ashyo, Urganch yog‘-moy XJ bir kunda 
800 t. xomashyoni qayta ishlaydigan tarmoqdagi eng yirik korxonalardir. 
Toshkent yog‘-moy kombinati OAJ QKda margarin mahsulotlari (yillik quvvati 52,4 ming t.) 
va mayonez (yillik quvvati 2 ming t.), tarmoqdagi 10 ta korxona - Fargona, Yangiyo‘l, Andijon, 
Urganch, Kattaqo‘rg‘on va boshqa yog‘-moy zavodlarida xo‘jalik sovuni (yalpi yillik umumiy 
quvvati 103,7 ming t.) ishlab chiqariladi. Farg‘ona yog‘-moy XJda yiliga 16,7 ming t. turli kichik 
o‘lchamdagi
(25, 40, 100 grammli) atir sovunlar ishlab chiqaradigan liniyalar ishga tushirilgan, glitserin ( yillik 
quvati 2 ming t.) ishlab chiqarish o‘zlashtirildi. Tarmoq korxonalarida texnologik jarayonlarini 
avtomatlashtirish, xorijiy firmalar uskunalari bilan jihozlash ishlari davom ettirilmokda. 

---

Korxonala
(Shvetsiya
Germaniya
Y
xo‘jaligida
ovqatning 
2,5 marta 
E,D,A, kar
Y
glitserin, o
X
Yog‘larni 
quyidagi sx
Y
yog‘lari hi
B
halq xo‘ja
yo‘li qattiq
jarayonida 
bo‘lgan so
kislotalari 
Y
kimyoviy 
sanoatida o
keng ishlat
rni texnika
), «Jon B
a, Polsha, U