O’zbek ozi bilim soh Ta’lim so Ta’lim y kiston tos iq-ovqa yo hasi ohasi yo’nalishi respub shkent at mah og’LA

Gidratatsiya texnologiyasi.
Gidratatsiya texnologiyasi quyidagi etaplardan iborat:
1.
Yog‘ning gidratatsiyalanuvchi agent bilan aralashtirish.
2.
Fosfatidlarning koagulyasiya jarayonini borishi uchun yog‘-suv aralashmasini ushlab 
turish.
3.
Gidratlangan yog‘ va fosfatid emulsiya fazalarini ajratish.
4.
Yog‘ni quritish, fosfatid emulsiyalarini quritish va fosfatid konsentratini olish va 
qadoqlash. 
Gidratatsiyalovchi agent miqdori, fosfatidning miqdori, uning tarkibi, strukturasiga bog‘liq 
va u 0,5 % dan 6 % gacha o‘zgaradi. Suvning kamligi tugallanmagan gidratatsiyaga olib kelsa, 
suvning ko‘pligi esa emulsiya hosil qiladi. Gidratatsiya jarayonida yog‘ning kislota soni 0,4-0.5 mg 
KOH (nordon fosfatidlarning ajralish xisobiga) kamayadi, fosfatidlar bilan bir katorda oqsillar va 
shilimshiq moddalar ham ajraladi. 
Gidratatsiyalanmaydigan fosfatidlarga fosfat va polifosfat kislotalari, fosfatidilserinlar va 
ularning (Ca
2+
,Mg
2+
,Na
+
) metallari bilan tuzlari kiradi. Shu bilan birga fosfatid, polifosfatid 
kislotalarining sterollar va alifatik spirtlar bilan birikmalari ham kiradi. Gidratatsiyalanmaydigan 
fosfatidlarning qutblanishi gidratatsiya-lanadigan fosfatidlarni qutblanishiga qaraganda past bo‘ladi. 
Gidratlanmaydigan fosfatidlarni chiqarib tashlash.
Gidratatsiya jarayonidan so‘ng 
yog‘da 0,1-0,2 % fosfatidlar qoladi. Gidratatsiyalanmagan fosfatidlarni yo‘qotish uchun 
gidratatsiyalangan yog‘ni konsentrlangan fosfor kislotasi bilan ishlanadi (yog‘ og‘irligiga nisbatan 
0,05-0,2 % miqdorda olinadi. Suv miqdori: kungaboqar 0,5-3 % 
paxta yog‘i 5 % gacha 
loviya yog‘i 6 % gacha 
Gidratatsiya usullari. 
Turli gidratlash sxemalarda uzluksiz dozalash va gidratlash agentni 
va yog‘ni aralashtirishda reaktor-turbulizatorlardan foydalaniladi.
5 – rasm. Reaktor-turbulizatorning tuzilishi
1 – Reaktorning korpusi, 2 - soplo, 3 – reagent (suv, ishqor) berish patrubkasi 4 - qabul qiluvchi 
kamera, 5 - aralashtirish kamera, 6 – Turbulent-injektorli diffuzor, 7 – Perforatsiyalangan truba, 8-
aralashma chiqish patrubka, 9-moy kirituvchi shtutser 
Yog‘ - fosfatid emulsiyalarini fazalarga ajratish uchun separatorlar yoki tarelkali 
tindirgichlar qo‘laniladi.
Rafinatsiya qilinmagan moy (1) avtomatik tarozida tortilib, (2) bakga kelib tushadi va (3) 
filtrlar, (4) nasos, (5) issiqlik almashgichda 45-50
0
S gacha isitilib, (6) rotametr orqali (8) 
aralashtirgichga beriladi. Suv (7) sath stabilizatori, (6) rotametr orqali (8) aralashtirgichga keladi. 
Moy va fosfatid emulsiyasi aralashmasi (9) ekspozitorda 30 min davomida ushlab turiladi, so‘ngra 
bu yerda 13 ayl/min tezlikda aralashtiriladi, koagulyasiya jarayoni ketadi va fosfatidlar parchasi 
kattalashib boradi, keyin esa moy va fosfatid emulsiyasi (10) tarelkali tindirgich-ajratgichda 
ajratiladi. Fosfatid fraksiyasi (11) bakga yig‘iladi gidratatsiyalangan moy esa boshqa (13) bakga 
kelib tushadi. U yerdan (14) nasos yordamida rafinatsiyaning keyingi bosqichlariga yuboriladi. 
Fosfatid emulsiyasi (12) nasos yordamida fosfatid konsentratini quritishga yuboriladi.