3–Topshiriq: Quyidagi so`zlarning antonimlarini keltiring, leksik va affiksal turlarini ajrating:
Qisqa, keldi, yumshoq, xunuk, achchiq, past, aqlli, serg`ayrat, kech, yosh, semiz, badavlat, sabrli, och.
4–Topshiriq: Quyidagi so`zlarning paronimlarini toping:
Zirak, tilak, asr, shox, loy, baxt, tez, so`z, adabiy, to`ng`iz, och.
6- Mavzu: Leksikologiya. Lug’at va uning turlari
Reja:
1.Leksikologiya va uning o`rganish ob`yekti.
2.Lug’at va uning turlari.
3.Qomusiy lug’atlar.
4.Lingvistik (filologik) lug’atlar.
Leksika so’zi yunoncha “leksis” so’zidan olingan bo’lib “so’z“ degan ma’noni bildiradi.
Leksikoligiya so’zi esa leksis - so’z, logos – fan, ta’limot degan ma’nolarni bildiradi.Demak, leksikologiya so’z haqidagi ta’limot, fan ekan.
Tildagi jamiki so’zlar tarixi, izohi, imlosi kabi muhim masalalar bilan lug’atshunoslik shug’ullanadi. Mukammal tuzilgan lug’at va so’zliklar u yoki bu tilning boyligini o’zida to’playdi. Lug’atlar dastlab ikki guruhga bo’linadi:
1)Qomusiy lug’atlar
2)Lingvistik (tilshunoslik) lug’atlar.
Qomusiy lug’atlar ilmiy, siyosiy, adabiy hamda ishlab chiqarishga xos tushunchalar, borliqdagi predmetlar, hodisalar haqida ma’lumot beriladi.“O’zbek milliy ensiklopediyasi”, “Salomatlik ensiklopediyasi”,”U kim, bu nima?” kabi lug’atlar shular jumlasidandir.
Lingvistik lug’atlar bir tilli va ko’p tilli bo’ladi. Bularga imlo, chappa (ters) lug’at, orfoepik lug’at, morfem lug’at,o’zlashma so’zlar lug’ati, frazeologik lug’at, terminologik lug’at, izohli lug’atlar, tarjima lug’atlari kiradi. 1981- yilda yaratilgan “O’zbek tilining izohli lug’ati“ ikki jilddan iboratdir. Bu lug’atda so’zlarning o’z va ko’chma ma’nolari haqida to’la ma’lumot beriladi.
Tildagi barcha so'zlar, ularning tarixi, izohi, imlosi kabi masalalar lug'atshunoslik (leksikografiya)da o'rganiladi. Lug'atlar ilmiy maqsadlarda tuziladi. Lug'atlarning, dastavval, ensiklopedik va lingvistik turi farqlanadi.
Dostları ilə paylaş: |
