Oʻzbekiston davlat jismoniy tarbiya va sport

15-mavzu: Pablik rileshinz chora-tadbrlari

PR (oʻqilishi — piar) — ingilizcha "public „ relations“, yaʼni jamoatchilik bilan aloqalar maʼnosini anglatadi.

PR (Jamoatchilik bilan aloqalar) — Tashkilot yoki shaxs va ularning auditoriyasi yoki jamoatchilik fikrini yaxshiroq tushunish va ijobiy jamoatchilik fikrini yaratish maqsadida kanallar va axborot oqimini boshqarish sanʼati va fani.^[1]
Jamoatchilik bilan aloqalar boʻyicha mutaxassis ixtisoslashtirilgan aloqa rejasini tuzadi va ijobiy brend imidjini va maqsadli auditoriya bilan mustahkam aloqani yaratish va qoʻllab-quvvatlash uchun ommaviy axborot vositalari va boshqa toʻgʻridan-toʻgʻri va bilvosita vositalardan foydalanadi.^[2] Oddiy qilib aytganda, jamoatchilik bilan aloqalar — bu tashkilot va uning brendlari obroʻsini saqlab qolish uchun tashkilotga tegishli maʼlumotlarni ommaga chiqarish va tarqatishni boshqarishning strategik jarayoni. Ushbu jarayon quyidagilarga qaratilgan boʻladi:
Qanday axborotlar eʼlon qilinishi kerakligi,
Axborotlarni qanday tuzish kerakligi,
Axborotlar qanday taqdim qilinishi kerakligi va
Axborotni chiqarish uchun qanday ommaviy axborot vositalaridan foydalanish kerakligi^[2].
Qadimgi davrda PR
Qadimgi dunyoda PR qoʻllanilganiga koʻplab misollar mavjud (garchi u paytda PR deb nomlanmagan boʻlsada). Masalan: miloddan avvalgi V—IV asrlarda yunon faylasuflari Sokrat, Platon va Aristotel kabilar jamoatchilik fikrining ahamiyatini anglab yetib, zodagonlarga orqali aholini ishontirish sanʼatini oʻrgatishgan (yaʼni, notiqlik sanʼati yordamida). Eramizdan 2200 yil oldin yashagan misrlik adabiyotshunos Ptah-Xotep odamlar bilan muloqot qilishning ahamiyatiga eʼtibor qaratib, „Ptah-Xotepning Maksimlari“ kitobini yozgan.^[4]
Miloddan avvalgi 50-yilda Yuliy Sezar oʻzining harbiy gʻalabalarini birinchi boʻlib siyosiy kampaniya biografiyasida eʼlon qilib, rimliklarning jamoatchilik fikrini u eng yaxshi davlat boshligʻi boʻlishi mumkinligiga ishontirdi — bu amaliyot bugungi kunda ham siyosiy nomzodlar tomonidan ommaviy axborot vositalarida qoʻllaniladi.. Ushbu hujjat birinchi ommaviy axborot byulleteni sifatida qabul qilinadi.
Miloddan avvalgi 390-yillarda Avliyo Avgustinning imperator saroyida qilgan vazifasini biz bugungi kunda jamoatchilik bilan aloqalar boʻyicha direktor qiladigan vazifalarga taqqoslashimiz mumkin. U cherkovga foyda keltirishi uchun imperatorga va jamoatga muntazam ravishda murojaatlar yoʻllagan. Avliyo Avgustinning bu faoliyati hozirgi matbuot anjumanini eslatadi.^[3]
PR dastlab sotsiologiya va ommaviy psixologiya orqali jamoatchilik fikrini boshqarish va manipulyatsiya qilish usuli boʻlib xizmat qilgan. Dastlab, PR baʼzan propagandaning asosiy shakli boʻlgani uchun tanqid qilingan.
Ko'rgazma va yarmarkalar dunyo bo'ylab PR (jamoatchilik bilan aloqalar) ning etakchi vositalaridan biriga aylandi. Yarmarka - tijorat tadbiridir, uning asosiy maqsadi namoyish etilayotgan sport tovarlari bilan savdo bitimlarini tuzishdir; ko'rgazma - sport tovarlari va xizmatlarini ishlab chiqarishning ayrim yo'nalishlari yutuqlarining ommaviy namoyishi. Ko'rgazmalarning asosiy g'oyasi tijorat ishlarini olib borishda ma'lumotlar, g'oyalar, bilimlar almashinuvidir.
Barcha ko'rgazma tadbirlarini quyidagilarga ajratish mumkin: xalqaro savdo markalari va ko'rgazmalari, milliy ko'rgazmalar, ulgurji yarmarkalar, ixtisoslashtirilgan ko'rgazmalar, doimiy ekspozitsiyalar.
Sport tashkilotining ko'rgazma faoliyati qaysi ko'rgazmada va qanchalik keng ishtirok etish to'g'risida qaror qabul qilishdan boshlanadi.
Ko'rgazmada ishtirok etish to'g'risida qaror qabul qilishda rahbariyat quyidagi omillarni hisobga olishi kerak:
1. Ko'rgazma qaerda o'tkaziladi (joylashish ko'lami, vakili va potentsial tashrif buyuruvchilar sonini belgilaydi)
2. Qachon
3. Ular kim tomonidan tanilgan?
4. Kim uchun (maqsadli auditoriya nima)
5. Buning uchun qancha mablag 'kerak bo'ladi va qanday qilib ko'rgazmada qanday tadbirlar yordamida byudjetning qaytarilishi ta'minlanadi.
Ko'rgazmani tayyorlash jarayoni quyidagi bosqichlardan iborat:
1) kompilyatsiya qilingan harakatlar rejasi.
2) javobgar shaxslar tayinlanadi.
3) Tashkiliy tadbirlar va dasturlarning tartibi aniqlandi.
4) qo'shimcha kuchlarga ehtiyoj paydo bo'lishi, materiallar hisobga olinadi.
5) xarajatlar smetasi hisoblanadi.
Harakatlar rejasi ko'rgazmaga tayyorgarlik uchun muhim hujjat bo'lib, unda ishtirok etishning maqsadlari, joylashishi, xodimi va vaqt o'tkazish vaqti, stend dizayni uchun javobgar shaxslar, ushbu ko'rgazmada ishtirok etayotgan boshqa firmalar haqida qisqacha ma'lumot. Ko'rgazmaning o'ziga xos xususiyatlari, tabiatning xususiyatlari, sudlash va o'qitish (taklifnomalar, press-relizlar, reklama rusiylarini taklif qiladigan hujjatlar). Xizmat qilish bo'yicha direktor javobga javob sifatida tayinlanishi kerak. Kompaniya rahbariyati bilan muvofiqlashtirish bilan, eksponatlarni tayyorlash, reklama kampaniyalarini tayyorlash va o'tkazish, tarqatma materiallarni tayyorlash bilan muvofiq ravishda tarqatish.
Ko'rgazmaning ochilishi kundan boshlab teskari ekspozitsiya bo'yicha direktori tomonidan tashkiliy tadbirlar rejalashtirilgan. Ko'rgazmaning tashkiliy qo'mitasi ushbu ko'rgazmada barcha kompaniyalarning barcha tafsilotlari ko'rsatilgan ko'rgazmada ishtirok etish uchun ariza beriladi. Stendning ta'sir qilish materiallarini joylashtirish bu fikrda.
Xarajatlarning bahosida xarajatlarning 4 asosiy xarajatlarini hisobga olish kerak: to'g'ridan-to'g'ri xarajatlar (maydoni, ijaraga berish uskunalari, stendni o'rnatish va boshqalar). Keyingi, ko'rgazma eksponatlari, shu jumladan ularni saqlash, yuklash va tashish, ko'rgazmaga tashrif buyuruvchilar (bukletlar, sovg'alar, kataloglar), davlat xarajatlari.
Stend uzluksiz ishlashi kerak. Har bir ko'rgazmada yakuniy sharh tuziladi, bu esa tashrif buyuruvchilar sonini, tarqatilgan istiqbollar sonini ko'rsatadi. Har bir ko'rgazma oxirida ko'rgazmani tayyorlash va o'tkazish bo'yicha yuzaga keladigan muammolar ro'yxati, qarorlar va xulosalar qabul qilinadi.