161 O‘ZBEKISTON DAVLATI VA HUQUQI ASOSLARI 161 161 Voyaga yetmaganlarga qo‘shimcha jazolar tayinlanishi mumkin emas. Jinoyat kodeksida voyaga yetmaganlarning jinoyat sodir etishi jazoning yengillashtiruvchi holati (55- modda), yosh bola shaxsiga nisbatan jinoyat sodir etish, jinoyatni og‘irlashtiruvchi holat deb belgilanadi. Endi har bir jazo chorasi haqida alo hi da to‘xtalib o‘tsak:
Jarima — bu jinoyat qilgan insondan davlat hisobiga pul undirishdir.
Jarima faqat 16 yoshga to‘lgan voyaga yetmaganlargagina eng kam oylik
ish haqining ikki baravaridan yigirma baravarigacha miqdorda tayinlanadi.
Axloq tuzatish ishlari jazosi — mehnatga qodir, voyaga yetmaganni
mehnatga majburan jalb qilishdan iborat.
Voyaga yetmaganlarga bu jazo turi bir oydan bir yilgacha muddatga
tayinlanadi.
Ozodlikni cheklash — bu jazo voyaga etmagan maxbuslarga nisbatan
asosiy jazo chorasi sifatida 6 oydan 2 yilgacha muddatga belgilanadi.
Majburiy jamoat ishlari — faqat mehnatga layoqatli voyaga yet-
maganlarga nisbatan 60 soatdan 240 soatgacha bo‘lgan muddatga tayin-
lanadi.
Ozodlikdan mahrum qilish — bu jazo turi voyaga yetmaganlarga
nisbatan 6 oydan 10 yilgacha muddatga tayinlanadi.
Umuman, ozodlikdan mahrum qilish 13 yoshdan boshlab qo‘llaniladi.
Bunda jazolanuvchilarning jinsi ham e’tiborga olinadi. 18 yoshga to‘lmagan
erkaklarga ozodlikdan mahrum qilish jazosini umumiy yoki kuchaytirilgan
tartibli tarbiya koloniyalarida o‘tash tayinlanadi. Qizlarga nisbatan esa,
jazoni umumiy tartibli tarbiya koloniyalarida o‘tash tayinlanadi.
Sud voyaga yetmaganlarga jazo tayinlashda, voyaga yetmaganlarning
rivoj lan gan lik darajasi, turmush sharoiti va tarbiyasini, sog‘lig‘ini, katta
yoshdagilarning ta’si ri ni, o‘z xatti-harakati ahamiyatini to‘liq anglamasligini
aniqlasa, jazo maj bu riy chora bilan almashtiriladi.
Voyaga yetmaganlarga nisbatan kattalarning (18 yoshdan oshgan) mas’-
uli yatlari ham oshirilgan. Xususan, kattalar voyaga yetmaganlarni tilan chi-
lik ka, spirtli ichimliklar ichishga jalb qilsa 3 yilgacha, giyohvand moddalar
