O’zbekiston-finlandiya pedagogika instituti maktabgacha ta’lim fakulteti maktabgacha ta’lim yo’nalishi maktabgacha ta’lim tarbiyani tashkil etish fanidan mavzu: “
Yüklə 1,16 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
9 II BOB. MAKTABGACHA TALIM DAVLAT STANDARTINING ASOSIY PRINSIPLARI 2.1.Maktabgacha ta`lim tashkilotlari bo’limlarida taʼlim standartining vazifalari Davlat taʼlim standartlarining vazifalari: - taʼlim sifatiga va kadrlar tayyorlashga, ko‘rsatiladigan taʼlim xizmatlari nomenklaturasiga nisbatan qo‘yiladigan maqbul talablarni belgilash; - taʼlimga va uning pirovard natijalariga, taʼlim oluvchilarning bilimi va kasbiy malakasi darajasini vaqti-vaqti bilan baholash tartibi va tartibotiga, shuningdek taʼlim faoliyati sifati ustidan nazorat qilishga nisbatan qo‘yiladigan tegishli talablarni belgilovchi meʼyoriy bazani yaratish; - xalqning boy maʼnaviy merosi va umuminsoniy qadriyatlar asosida taʼlim oluvchilarning maʼnaviy-axloqiy tarbiyalashning samarali shakllari va usullarini joriy etish; - taʼlimning barcha turlarida ular mazmunini hamda olib boriladigan taʼlim va tarbiyani kelishib olish ularning o‘zaro bog‘liqligini, uzluksiz taʼlim tizimida va kadrlar tayyorlashda izchillikni taʼminlash; - o‘quv-tarbiya va taʼlim jarayoniga, uzluksiz taʼlim tizimining pedagogik texnologiyalariga va axborot bilan taʼminlanishiga, taʼlim darajasini nazorat qilishga, taʼlim muassasalarida taʼlim oluvchilar va ularni bitiruvchilarning malakasiga nisbatan meʼyorlar va talablarni belgilash; - taʼlim va kadrlar tayyorlash sifatiga baho berishning xolis tizimini, taʼlim muassasalarini attestatsiyadan o‘tkazish va akkreditatsiya qilishni joriy etish; - kadrlarni maqsadli va sifatli tayyorlash uchun taʼlim, fan va ishlabchiqarishning samarali integratsiyasini taʼminlash; - milliy standartlar talabining taʼlim sifati va kadrlar tayyorlashga nisbatan xalqaro talablarga muvofiqligini taʼminlash; Taʼlimning standartlashtiriladigan turlari. Davlat taʼlim standarti- taʼlimningquyidagi turlari uchun belgilanadi: - Umumiy o‘rta taʼlim, shu jumladan boshlang‘ich taʼlim; 10 - O‘rta maxsus, kasb-hunar taʼlimi (akademik litseylar, kasbhunar kollejlari); - oliy taʼlim (bakalavriat, magistratura). Maktabgacha, maktabdan tashqari, oliy o‘quv yurtidan keyingi taʼlim, kadrlar malakasini oshirish va ularni qayta tayyorlash uchun davlat boshqaruvining vakolatli organlari tomonidan davlat talablari belgilanadi.Taʼlimning standartlashtirish obyektlari. Quyidagilar taʼlimningstandartlashtirish obyektlari hisoblanadi: Taʼlim fanlarining tuzilmasi, mazmuni, o‘quv yuklamasi hajmi, taʼlim oluvchilar va bitiruvchilarning malaka darajasi va tayyyorlash sifati; Talablar, meʼyorlar va qoidalar, pedagogik va axborot texnologiyalari, taʼlim usullari va vositalari, shuningdek taʼlim tizimida foydalaniladigan atamalar,tushunchalar va kategoriyalar; Taʼlim oluvchilar bilim darajasiga va kasbiy malakasiga tashxis qo‘yishdatartibi, bitiruvchilar sifatini, taʼlim faoliyati, pedagog va ilmiy pedagog xodimlar sifatini baholash. Davlat taʼlim standartlarini ishlab chiqishga qo‘yiladigan talablar Quyidagilar Davlat taʼlim standart ishlab chiqishga qo‘yiladigan asosiy talablar hisoblanadi: Kadrlar tayyorlash milliy dasturlari maqsadlari, vazifalari va qoidalari so‘zsiz amalga oshirilishiga qaratilganlik; Taʼlim va kasb-hunar dasturlarida milliy mustaqillik, demokratiya, boy milliy madaniy anʼanalar, xalqning intellektual imkoniyatlari va umum insoniy qadriyatlar tamoyillarini hisobga olish; Taʼlim oluvchilarda chuqur bilim, mustaqil fikrlash, yuksak kasbiy malaka shakllanishini taʼminlash; Xalqaro tajriba, texnika, texnologiyalar, fan rivojlanishi darajasi, Kadrlar tayyorlashga nisbatan amaliyot tomonidan qo‘yiladigan talablar hisobga olingan holda taʼlim standartlarining ilmiy asoslanishi; Maktabgacha ta`lim uzluksiz ta`limning boshlang'ich qismi hisoblanadi. U bolaning sog’lom va rivojlangan shaxs bo’lib shakllanishini ta`minlab, o’qishga 11 bo'lgan ishtiyoqini uyg’otib, tizimli o’qitishga tayyorlab boradi. 6-7 yoshgacha bo’lgan maktabgacha ta`lim davlat va nodavlat bolalar maktabgacha ta`lim muassasalarida va oilada amalga oshiriladi. Maktabgacha ta`limning maqsadi – bolalarni maktabdagi o’qishga tayyorlash, bolani sog’lom, rivojlangan, mustaqil shaxs bo’lib shakllantirish, qobiliyatlarini ochib berish, o’qishga, tizimli ta`limga bo’lgan ishtiyoqini tarbiyalashdir. Maktabgacha ta`lim muassasasi da bolalarning hayoti va sog’lig’ini muhofaza qilish maktabgacha ta`lim muassasasi hamda shtatdagi tibbiyot xodimlari, shuningdek maktabgacha ta`lim muassasasiga biriktirilgan sog’liqni saqlash organlarining tibbiyot xodimlari tomonidan amalga oshiriladi. Maktabgacha ta`lim muassasasida bolalarning hayoti va sog’lig’ini muhofaza qilishni tashkil etish tartibi va qoidalari, maktabgacha ta`lim muassasasi ga bolalarni olib kelish va olib ketish qoidalari, maktabgacha ta`lim muassasasi binolarida xavfsizlikni tashkil etishga oid talablar, maktabgacha ta`lim muassasasida yong’in xavfsizligini tashkil etishga oid talablar, hudud xavfsizligiga bo’lgan talablar “Maktabgacha ta`lim muassasalarida bolalarning hayoti va sog’lig’ini muhofaza qilishni tashkil etish tartibi to’g’risida Nizom” bilan tartibga solinadi. Maktabgacha ta`lim tizimi Maktabgacha ta’lim muassasasi – O’zbekiston Respublikasidagi ta`lim muassalarining turi bo’lib, turli yo’nalishdagi maktabgacha bo’lgan davrdagi umumta`lim dasturlarini amalga oshiradi. Maktabgacha ta`lim muassasalari 2 yoshdan 7 yoshgacha bo’lgan bolalarni tarbiyalashni, o’qitishni, nazorat qilishni, parvarishlashni va sog’lomlashtirishni ta`minlaydi. Maktabgacha ta`lim muassasasini tashkil etish tartibi, faoliyatini tashkil etish va butlash, hamda maktabgacha ta`lim muassasasining mol-mulki va pul mablag’lari, javobgarligi, boshqaruvi va ta`lim jarayoni qatnashchilari to’g’risidagi kerakli ma`lumotlarni “O’zbekiston Respublikasida davlat maktabgacha ta`lim muassasasi to’g’risida Nizom” dan olishinigiz mumkin. O’zbekistonda maktabgacha ta`lim muassasasi ning zamonaviy tizimi 12 Maktabgacha ta`lim muassasasi, faoliyat yo’nalishiga ko’ra, quyidagi turlarga bo’linadi: Bolalar yaslisi, bolalar yasli bog’chasi, bolalar bog’chasi, uydagi bolalar bog’chasi (mustaqil muassasa yoki filial sifatida). Maktabgacha tarbiya va boshlang’ich ta`lim mussasasi (bolalar bog’chasi-maktab). Tarbiyalanuvchilarni bir yoki bir nechta yo’nalishda (til, badiiy estetik, sport va boshqalar) tarbiyalovchi maktabgacha ta`lim muassasalari. Tarbiya jismoniy va ruxiy rivojlanishdagi og’ishlarni kvalifikatsion yaxshilovchi tiklovchi turdagi bolalar bog’chasi. Tibbiyot gigiena, profilaktika va sog’lomlashtirish, tadbir va proseduralarini amalga oshiruvchi zaiflashgan bolalarni nazorat qilish va sog’lomlashtirish bog’chasi. Birlashtirilgan turdagi bolalar bog’chasi (birlashtirilgan turdagi bolalar bog’chasiga rivojlantiruvchi, tiklovchi va sog’lomlashtiruvchi guruhlar umumlashtirilgan ko’rinishda kiradi). Maktabgacha ta`lim muassasasi ning ish tartibi va u yerda bolalarning bo’lish davomiyligi davlatning maktabgacha ta`lim sifat va darajasiga bo’lgan talablari, nizom, maktabgacha ta`lim muassasasi va ota-onalar orasida tuzilgan shartnoma, hamda ta`sischilar tomonidan belgilanadi. Imkoniyatlari cheklangan bolalar uchun maxsus maktabgacha ta`lim muassasalari tashkil qilingan bo’lib, u yerga bolalar davlatning joylardagi vakolatli 13 ta`limni boshqarish va sog’liqni saqlash organlari tarafidan tashkil qilingan ruhiy- tibbiy pedagogik komissiyaning xulosasiga binoan qabul qilinadi. Maxsus maktabgacha ta`lim muassasasini tashkil etish tartibi, mol-mulki va pul mablag’lari, maxsus maktabgacha ta`lim muassasasida o’quv-ta`lim va sog’lomlashtirish jarayonini tashkil qilish, ta`lim jarayoni ishtirokchilari va maxsus maktabgacha ta`lim muassasasining boshqaruvi haqidagi to’liq ma`lumotlar “Maxsus davlat maktabgacha ta`lim muassasasi to’g’risidagi Nizom” da ko’rsatilgan. Maktabgacha ta`lim muassasasi ning asosiy maqsadlari Maktabgacha ta`lim, olinish shakli va usullaridan qat`iy nazar, quyidagi maqsadlarni o’z oldiga qo’yadi: Maktabgacha ta`lim maqsad va vazifalarni amalga oshirishda ijtimoiy va xayri tashkilotlari, mahalla, xalqaro fondlar faol ishtirok etadilar. O’zbekistonda maktabgacha ta`lim davlat tilida hamda qoraqalpoq, rus, tojik, qirg’iz, qozoq va turkman tillarida olib boriladi. Maktabgacha tarbiya va boshlang’ich ta`lim mussasasi (bolalar bog’chasi- maktab). Tarbiyalanuvchilarni bir yoki bir nechta yo’nalishda (til, badiiy estetik, sport va boshqalar) tarbiyalovchi maktabgacha ta`lim muassasalari. Tarbiya jismoniy va ruxiy rivojlanishdagi og’ishlarni kvalifikatsion yaxshilovchi tiklovchi turdagi bolalar bog’chasi. Tibbiyot gigiena, profilaktika va sog’lomlashtirish, tadbir va proseduralarini amalga oshiruvchi zaiflashgan bolalarni nazorat qilish va sog’lomlashtirish bog’chasi. Birlashtirilgan turdagi bolalar bog’chasi (birlashtirilgan turdagi bolalar bog’chasiga rivojlantiruvchi, tiklovchi va sog’lomlashtiruvchi guruhlar umumlashtirilgan ko’rinishda kiradi). Bolalarni maktabda o’qishga maqsadli va tizimli tayyorlash; Bolalarning shaxsiy qobiliyatlari va iste`dodlarini rivojlantirish; 14 Bolalarni milliy, umuminsoniy va madaniy qadriyatlar bilan tanishtirish, bolani intellektual rivojlantirish; Bolalarda yuqori ma`naviy va odob axloq asoslarini shakllantirish; Bolalarning jismoniy va ruhiy sog’ligini mustahkamlash.Maktabgacha ta’lim maqsad va vazifalarni amalga oshirishda ijtimoiy va xayriya tashkilotlari, mahalla, xalqaro fondlar faol ishtirok etadilar. O’zbekistonda maktabgacha ta’lim davlat tilida hamda qoraqalpoq, rus, tojik, qirg’iz, qozoq va turkman tillarida olib boriladi. Maktabgacha ta’lim muassasasi haqida qisqacha statistik ma’lumot Yüklə 1,16 Mb. Dostları ilə paylaş:
|