O‘zbekiston hududidagi shevalarning dialektliklashuvi

25

Rabgʻuziyda ―qarinja‖ – ―qarinchqa‖ tarzida uchraydi:
―Qarinchqalarning ulugʻi oqsoq erdi‖. (―Qisasi Rabgʻuziy‖dan)
Oʻzbek tili sezilarli darajada lahjaviy tarmoqlanganligi bilan ajralib turadi.
Fargʻona vodiysi shevalari adabiy til asosiga kirgan⁸.
Zamonaviy oʻzbek tilida unlilar ohangdoshligi buzilgan yoki kam ifodalangan, [o] va [ö] - [o]da, [u] va [ü] — [u]da, [ı] va [i] esa — [i]da (oʻrta qatordagi unli) mos kelishi yuz bergan. "O"lash xususiyatiga ham ega ([a] > [o]). Shu vaqtning oʻzida oxirgi k, q, g, gʻlar saqlanadi, tarixiy old unlilar oʻrtasidagi holatida esa -j- tovushi -ģ- ga oʻtadi.
Oʻzbek tilida qoʻshni qipchoq tillariga nisbatan fors va arab tillaridan oʻzlashtirishlar soni koʻp.
Biz turkiy til nazmida baralla qalam tebratgan, uning mazmunan bor latofatini dunyoga ovoza qilgan ajdodlar avlodimiz. Shunday ekan, millat ko‗zgusiga aylangan ona tilimizni asrab-avaylaylashimiz, har bir xudud sheva, lahjalarini chuqur o‗rganib, o‗larga yanada ko‗proq urg‗u berishimiz joiz.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR:

2. 
   В.М.Солнцев. Язык как системно-структурное образование. М., 1971.
   
3. 
   Darvishov I. Areal tilshunoslik: janubi-g‗arbiy Namangan shevalarining fonetik-fonologik xususiyatlari. Monografiya. Toshkent: Navro‗z, 2019
   

1996

2. 
   Rajabov N. O‗zbek shevashunosligi. Darslik. Toshkent: O‗qituvchi,
   

2. 
   Rahmonov N., Sodiqov Q. O‗zbek tili tarixi. Toshkent. 2009
   
3. 
   Ibn Battuta->ПУТЕШЕСТВИЯ ПО ЗОЛОТОЙ ОРДЕ И СРЕДНЕЙ
   

АЗИИ->ПУБЛИКАЦИЯ 1988 Г.->


7. G. Nepesov. Из истории Хорезмской революции. 1920-1924 гг., Таш., 1962

8. 
   https://milliycha.uz/
   
9. 
   https://uz.wikipedia.org/
   
10. 
    ―Yoshlik‖ jurnali 2016 yil 8-soni
    

⁸ https://uz.wikipedia.org


26