O’zbekiston milliy universiteti

2.5 Proton terapiyasini olish qanday
Proton terapiyasi ambulatoriya usuli hisoblanadi. Ko'pgina bemorlar bir necha seanslar kursida davolanadi va ba'zi davolanishlar boshqalarga qaraganda uzoqroq davom etadi. Hozirda proton nurlari faqat bir nechta ixtisoslashgan markazlarda mavjud.
Proton terapiyasiga tayyorlanish
Proton terapiyasi proton nurining nishonga tegishiga ishonch hosil qilish uchun ehtiyotkorlik bilan rejalashtirishni o'z ichiga oladi. Har bir seansdan oldin o'simta va uning atrofidagi joylarning rasmlarini taqdim etish uchun kompyuter tomografiyasi yoki MRT kabi ko'rish sinovlaridan o'tish kerak bo'ladi. Terapiyani boshlashdan oldin tanaga belgilar qo'yish kerak.Proton bilan ishlov berish maxsus xonada amalga oshiriladi. Ba'zi markazlarda gantry deb ataladigan katta mexanik qo'l stol ustida bemor yotganida nurni atrofida siljitish kerak bo'ladi. Bu radiatsiya terapevtlariga o'simtani bir necha tomondan davolashga yordam beradi.Shishlar hajmi, joylashuvi va soniga qarab, bemor davolanish xonasida taxminan 15 dan 30 minutgacha qolishi mumkin.
Proton nurlari bilan ishlov berish uchun joylashishni aniqlash.
Tananing joylashishi juda muhimdir. Proton nurlari o'simtaning aniq joyiga yetib borishiga ishonch hosil qilish uchun jamoa bemorni ham, asboblarni ham sozlashi uchun bir necha daqiqa vaqt ketishi mumkin.
Davolanish davom etayotganda, bemor stolda juda harakatsiz bo'lishi kerak. Shifokorlar bemorni o'z o'rnida saqlashga yordam berish uchun bemor bilan ishlaydi. Misol uchun, maxsus moslashtirilgan niqob miya shishi bilan davolanayotganlarga yordam berishi mumkin. Niqob to'rdan yasalgan bo'lib, bemorlarga ko'rish va nafas olish imkonini beradi.
Proton nurlari bilan ishlov berish paytida nima sodir bo'ladi?
Bemir tayyor bo'lgandan so'ng, terapevtlar proton nurlari mashinasini boshqarishi uchun xonani tark etadilar. Vidiokamera ularga bemorni ko'rishga va eshitishga yordam beradi. Davolashning o'zi bir necha daqiqa davom etadi. Katta mashina protonlarni tezlashtiradi va energiya hosil qiladi. Proton nuri bu energiyani tanaga, o'simta joylashgan aniq chuqurlikka yo'naltiradi. Gantry tanangiz atrofida harakatlanishi va o'simtani bir necha pozitsiyadan davolashi mumkin.Bemor proton nurini tanaga kirganda yoki o'simtani davolayotganda his qilmaydi.
Proton terapiyasining yon ta'siri
Mashg'ulotdan so'ng bemor charchaganini his qilishi mumkin. Proton terapiyasining yon ta'siri boshqa radiatsiya davolash usullariga o'xshaydi. Texnika radiatsiyaga kamroq ta'sir qilishni anglatishi mumkinligi sababli, yon ta'siri an'anaviy radiatsiya bilan davolashga qaraganda kamroq bo'lishi mumkin.
Nojo'ya ta'sirlar davolanishdan keyin asta-sekin rivojlanishi mumkin va quyidagilarni o'z ichiga olishi mumkin:
-davolanish sohasi atrofidagi terining qizarishi,
-quyosh yonishi kabi ko'rinishi mumkin
-davolash sohasida soch to'kilishi
-charchoq yoki kam energiya
Qo'shimcha nojo'ya ta'sirlar, davolangan hududga qarab, bosh og'rig'i va ovqatlanish va ovqat hazm qilish bilan bog'liq muammolarni o'z ichiga olishi mumkin.
Proton terapiyasidan tiklanish.
Proton nurlari bilan davolangandan so'ng, ko'pchilik uyga qaytib, o'z faoliyatini davom ettirishi mumkin. Ba'zi o'smalar uchun shifokorim davolanishning o'simtaga qanday ta'sir qilishini aniqlash uchun testlarni buyurishi va kerak bo'lganda davolanishi kerak.