birlariga xalaqit bermashgi, nutqni erkin eshitish imkoniyati borligini kuzatishi shart. Notiqning o 'zi ham toza va ozoda kiyingan bo'lishi, o'zining tashqi ko'rinishiga jiddiy e'tibor bermog'i lozim . Ya'ni soch-soqoli tartibga keltirilgan, kiyim-boshlari o'ziga yarashgan holatda bo'lishi kerak. Agar biz bulami notiq va auditoriyaning tashqi shakliy ko'rinishi deb olsak va ulaming bir-biriga mosligini ta'minlasak muloqotni yoki nutqimizni boshlaversak bo'ladi. Notiq o 'z nutqini boshlash uchun minbami egallashi va auditor iyaga savol nazari bilan qarab salomlashishi hamda mavzuni e'lon qilib tinglovchilar diqqatini o'ziga jalb etm og'i lozim . Agar texnik vositalardan foydalanish lozim bo'lsa, uni boshqarishni bilishi yoki biladigan odamni tayinlab qo'yishi shart. Agar auditoriyada g'ala-g'ovur bosilmasa nutqini boshlamay turishi, biroz chetga burilib birdan auditoriyaga (tinglovchilarga) tile bog'ishi (bunday holatda g'ala-g'ovur birdan tinadi) va nutqini barchaning e'tiborini tortadigan gap va jumlalar bilan boshlamog'i kerak. Notiq endi auditoriyaning hokimi. Hammaning e'tibori unga qaratilgan. Endi buyog'i notiqning o'ziga bog'liq. Agar gapirayot- ganida tinglovchilar uchun ular eshitmagan yangi fikrlami aniq va lo'nda, qisqa va tushunarli etib etkazib bersa tinglovchilar miq etmay eshitishadi. Bordiyu, shu qoidalami buzib qo'ysa yana auditoriyani tartibga chaqirishga to'g'ri keladi. Gapirganda bosiqlik bilan, xovli- qib qolmasdan vazminlik orqali shirali ovoz va shirin muomala bilan, ortiqeha hatti harakatlar qilmasdan o 'z fikrlarini ritorik savol va unga aniq javoblar asosida nutqini davom ettira olsa, o'zi bilan tinglovchi lar o'rtasidagi muloqotning shartlariga amal qilgan bo'ladi. Y o'l-
