O'zbekiston respublik asi oliy va o'rta m axsus ta 'lim vazirligi m irzo ulug bek nom idagi o'zbekiston


dagi omma bo'lishi mumkin. Aniqroq aytadigan bo'lsak, teleko'rsa-



Yüklə 3,6 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə58/112
tarix25.09.2023
ölçüsü3,6 Mb.
#148636
1   ...   54   55   56   57   58   59   60   61   ...   112
bekmirzayev. nutq madaniyati va notiqlik san\'ati

dagi omma bo'lishi mumkin. Aniqroq aytadigan bo'lsak, teleko'rsa-
tuvlardagi nutqday, ko'pchilik e'tiborini tortadigan (televideniyadagi
hamma ko'rsatuvlarni ommabop deyish qiyin) sodda uslubdagi
79


yoshu-qari tushunadigan va uni eshitib fikrlaydigan aniq, ravon va
xalq tilidagi va dilidagi nutq bo'Lishi kerak.
Onunabop nutqda haqqoniylik, mantiqiy mutanosiblik, uslubiy
sayqaldorlik, badiiy jozibadorlik, ma'nan etuklik, aniqlik va lo'nda-
lik kabi sifatlar o'z aksini topmog'i lozim . Buning ustiga talaffuzning
tiniqligi ifodali so 'z tanlash, har bir so'zga ohangdan libos kiydiri-
lishi muhim.
Gapning grammatik qurilishi til-qonun qoidasiga asoslanm og'i
sharL Nutq davomida keltirilishi lozim bo'lgan she'riy parchalar
nutqdagi fikrlami qo'llab-quw atlashga va mustahkamlashga xizmat
qildirilishi tinglovchilar diqqatini oshiradi.
Ommabop nutq og'zaki (matn bo'lsada) matnga qaralmasdan
o'qilishi, iloji bo'lsa mikrofonsiz so'zlanishi tinglovchi omma
e'tiborini yanada o'ziga jalb etadi. Bunday nutqda ilm iy jumlalar
(agar ishlatilsa, iloji boricha ishlatilmagani ma'qul) chet tillaridan
olingan (oke, koroche, shes sekund, stavka, shapka, sh ef kabi) so'zlar
m e'yorini saqlash ham notiqqa mas'uliyat yuklaydi. Demak, notiq
har bir so'zning sodda shaklini tanlamog'i, sheva va jargon so'zlar-
dan foydalanishning afzal tomonlari va me'yorlarini bilishi kerak.
Notiq o 'z ma'ruzasida tinglovchilar xushyorligini oshiruvchi
turli savollar qo'yishi va unga javobni lo'nda qilib, esda qoladigan
sodda usul bilan tushuntirmog'i muhim ahamiyat kasb etadi.
Notiq ommabop nutqda til imkoniyalaridan samarali foydalani-

Yüklə 3,6 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   54   55   56   57   58   59   60   61   ...   112




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin