laydi, undan hosil kutadi. Muallim shogirdlarining ham zehni bir xil bo'lmaydi, zehni pastlari, tarbiyasi sal chatoqlari ham bo'ladi. Ularni sening zehning past, o'zlashtirolmayapsan — deb davradan chiqarib haydab yuborishi insoniy insofdan emas, u bilan qattiq, astoydil ishlash kerak. Dehqon o'zining paykalidagi nimjon yoki hosili kam niholga muomala-mehnat qilganday munosabatda bo'lish muallim ning insoniy burchi. Chunki muallim ham shu shogirdlariga ta'lim tarbiya berish hisobidan haq olib o'z bola-chaqasini bog'adi, ro'zg'orini tebratadi. O'ylashi kerak, “shu shogirdlar bo'lmasa, u n in g muallimligi kimga kerak. Demak, shular uning rizqi, obro'si, kelajagi. Bu yo'lda xatoga yo'l qo'ygan muallimni Alloh kechir- maydi. Muallim o'zi o'qitadigan fanini yaxshi bilishi, o 'z xalqining m illiy mafkurasini anglashi, o'z millatining tilini va adabiyotini, tarixini yaxshi bilishi zarur. Dunyoqarashi, fe'l-atvori keng bo'lib, o 'z ona tilida ravon va aniq nutq so'zlashi, katta so 'z boyligiga ega bo'lishi kerak. O'zi ta'lim va tarbiya berayotgan o'quvchilarni, talabalami har taraflama yaxshi bilishi muhim. Ular bilan muomala- munosabatda chegara oraliq saqlay olishi zarur. Muallim nutqiy kamchiliklardan mutloqo holi bo'lishi, bosiq, og'ir, ayniqsa salobatli 86
bo'lishi kerak. Agar muailimda haybat va salobat bo'lm asa Sayfi Saroiy aytganidek: Hay bat li bo'lmasa, ey muallim у or, Saqolindin tortqilab o'g'lonlar o'ynar - holati sodir bo'lishi mumkin. Qadimgi ota bobolarimiz ustoz-muallimga katta ishonch va umid
