xizmat ko’rsatish vazirligi «O’zkommunxizmat» agentligiga aylantirildi. Bunday qayta
qurishning asosiy maqsadi aholiga xizmat ko’rsatish tizimidagi islohotlarni chuqurlashtirish,
hamda aholiga xizmat ko’rsatishda o’z-o’zini boshqarish va mahalliy davlat organlarining rolini
va javobgarligini oshirish hisoblanadi. Xududiy kommunal-ekspluatatsiya birlashmalari viloyat
hokimiyatlari ixtiyoriga berildi. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining «Kommunal xizmat ko’rsatish sohasidagi islohotlarni chuqurlashtirishning yangi bosqichi to’g’risida» 2001 yil
17 aprelda PF-2832 sonli Farmoni qabul qilindi. Unga muvofiq uy-joy mulkdorlarining
shirkatlarini samarali faoliyat ko’rsatishi uchun zarur shart-sharoitlar yaratish, aholiga
ko’rsatiladigan kommunal xizmatlar sifatini oshirish, kommunal xizmatlar haqining to’liq va o’z
vaqtida to’lanishi yuzasidan ma’suliyatni kuchaytirish masalalari ko’rib chiqildi.
2002 yilning 26 fevralida O’zbekiston Respublikasi Prezidentining «Uy-joy mulkdorlari shirkatlarining faoliyatini rivojlantirish chora-tadbirlari to’g’risida»gi Farmoni chiqdi.
Unda ta’kidlanganidek respublikada aholiga kommunal xizmat ko’rsatish tizimidagi iqtisodiy
islohotlar izchil amalga oshirilmoqda. Zarur qonunchilik va normativ xuquqiy baza yaratilgan.
Uy-joy mulkdorlarining shirkatlarini shakllantirish jarayoni faol davom etmoqda. Uy-joy
mulkdorlarining salkam 1400 ta shirkatlari tashkil etilgan bo’lib, ko’p xonadonli jami uy-joy
binolarining 86%iga rahbarlik qilish ularga topshirilgan. Ko’rsatilgan kommunal xizmatlarga
hisob-kitoblar o’z vaqtida amalga oshirilishi uchun kollektiv ma’suliyati tizimi yaxshilandi. 1991
yilga qadar barpo etilgan ko’p xonadonli uy-joy binolarini kapital ta’mirdan chiqarish dasturlari
ishlab chiqildi.
Ushbu yutuqlar bilan birga uy-joy mulkdorlari shirkatlarining faoliyatida qator jiddiy
kamchiliklar va hal etilmagan muammolar mavjud. Xususan, uy-joy mulkdorlari shirkatlarini
zurur moddiy-texnika bazasi nochor, ularning moddiy resurslar, asbob-anjomlar bilan
ta’minlashda ularga amaliy ko’mak va yordam ko’rsatish zarur edi, hamda uylar atrofidagi yer
uchastkalarini qonun yo’li bilan biriktirib qo’yish kabi kamchiliklar mavjud edi. Oqibatda
ko’pgina uy-joy mulkdorlarining shirkatlari uy-joylarini joriy hamda kapital ta’mirdan chiqarish,
obodonlashtirish ishlarini o’z vaqtida bajarish uchun yetarlicha mablag’ga ega emas edilar.
“Uy-joy mulkdorlarining shirkatlari to’g’risida” O’zbekiston Respublikasi 1999 yil 15
apreldagi Qonuni bajarilishini ta’minlash maqsadida uy-joy mulkdorlari shirkatlarining faoliyati
uchun qulay sharoit yaratish, uy-joy fondini saqlash, ta’mirlash-tiklash ishlarini o’z vaqtida
o’tkazishda, uy-joylar atrofidagi hududni obodonlashtirishni yaxshilashda mazkur shirkatlarning
rolini oshirish, shuningdek, ularning moddiy-texnikaviy va moliyaviy bazasini mustahkamlash
chora-tadbirlari ishlab chiqildi. Masalan, Uy-joy mulkdorlarining shirkatlari xizmatlar
ko’rsatishdan tushadigan daromadlardan 2007 yilga qadar barcha turdagi soliqlar va byudjetga
yig’imlar to’lashdan ozod etildi va buning natijasida bo’shaydigan mablag’lar aylanma
mablag’larni to’ldirishga, uy-joy mulkdorlari shirkatlarining moddiy-texnika bazasini
mustahkamlashga, uy-joy binolarini ta’mirlashga, hududni obodonlashtirishga yo’naltiriladigan
bo’ldi.
Mustaqillikning dastlabki yillarida amalga oshirilgan «kichik» xususiylashti-rish
natijasida 96 foizdan ziyod oila ilgari davlat tasarrufida bo’lgan uy-joylarni shaxsiy mulk qilib
olishdi.
121
Aholining uy-joy bilan ta’minlanish darajasi 1990 yilda har bir kishiga 12,1 kvadrat
metrni tashkil etgan bo’lsa, 2010 yilda bu raqam 15,2 kvadrat metrga yetdi yoki 1,26 barobar
ortdi. Bugungi kunda qariyb 77,4 foiz oila alohida uy va kottejlarda istiqomat qilmoqda.
Qishloq aholisini ichimlik suvi va tabiiy gaz bilan ta’minlash davlat dasturining amalga
oshirilishi natijasida bu sohadagi vaziyat tubdan yaxshilandi.
Umuman, mustaqillik yillarida kommunal soha rivoji uchun 676,4 million dollar
miqdoridagi uzoq muddatli imtiyozli xorijiy investitsiya va kreditlar jalb etildi.
