O’zbekiston respublika oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi O’zbekiston respublika oliy va o’rta
Yüklə 0,87 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Kredit siyosati.
- Bo’sh pullar hozir qarz berish uchun ajratilgan va zaxiradagi kredit rezervi sifatida turgan pullarga bo’linadi.
|
olib boriladi: Birinchidan, ishlab chiqarishni o’stirish orqali tovar va xizmatlarni
ko’paytirish va shu yo’sinda pulni moddiy jihatdan ta’minlash; ikkinchidan, pul miqdorini keragidan ortiqcha bo’lishiga yo’l bermaslik uchun pul emissiyasi ustidan qattiq nazorat o’rnatish, ya’ni ortiqcha pulni muomalaga chiqarmaslik. Ko’rilgan chora-tadbirlar natijasida inflyatsiya sur’atlari pasayadi. Kuchli inflyatsiya kezlarida pulni ishlab chiqarishga qo’yish xatarli ishga aylanadi. SHu boisdan davlat inflyatsiyaga yo’l bermaydigan qulay investitsiya muhitini yaratib, iqtisodiy o’sishga ko’maklashadi, natijada, birinchidan, kredit olishni yengillashtiradi, qarz berishning xatari kam bo’ladi, ikkinchidan, pulga uning qadri pasayib ulgurmasdan resurs olib ishlab chiqarishga joylashtirish mumkin. Inflyatsiyani davlat naqadar jilovlay olishiga qarab iqtisodiyotda o’zgarish yuz beradi. Kredit siyosati. Iqtisodiyotga kuchli ta’sir etuvchi vosita – bu foiz stavkasidir. Bozor qoidasiga ko’ra foiz kamaysa, qarz puliga talab oshadi, binobarin, kredit ko’proq olinadi va ko’proq ishlab chiqarishga qo’yiladi. Kreditning iqtisodiy o’sishga aloqadorligini hisobga olgan holda davlat uni arzonlashtirish choralarini ko’radi. Davlatning qo’lida katta pul to’planadi, bu pul bankka qo’yiladi va ishlatilishiga qadar kredit resursini tashkil etadi. Davlatning puli kapital bozoriga chiqib kreditning taklifini ko’paytiradi va bu foizni kamaytiradi. Davlat bo’sh turgan pulning tarkibini o’zgartirish orqali bozordagi pulga bo’lgan talab va taklifni o’zgartirishga erishadi. Bo’sh pullar hozir qarz berish uchun ajratilgan va zaxiradagi kredit rezervi sifatida turgan pullarga bo’linadi. Zaxiradagi rezerv pulning kamayishi taklif etilgan pulning ko’payishini bildiradi va aksincha, uning ko’payishi pul taklifini qisqartiradi. Odatda kredit resursining 20 foizi zaxirada bo’lsa, 80 foizi bevosita kredit ishiga ajratiladi, ya’ni sotishga qo’yiladi. Davlat shu nisbatni o’zgartiradi. U pul rezervini qisqartirish hisobidan uning kredit sifatida taklifini ko’paytiradi. Natijada foiz pasayadi, binobarin kredit arzonlashganidan uni ko’proq olib, investitsiya uchun ishlatish qulay bo’ladi. Davlat kredit resursiga o’zi nomidan chiqarilgan qimmatli qog’ozlarni, chunonchi, aktsiya, obligatsiya, xazina majburiyatlarini sotish orqali ta’sir etadi. Bu qog’ozlar sotilganda bo’sh pullar davlat olgan qarzga aylanib qoladi va ular kredit sifatida berilmaydi. Natijada kredit taklifi qisqarib , foiz o’sadi. Davlat bu qog’ozlarni qaytadan sotib olganda o’z qarzini uzgan bo’ladi, uning qo’lidagi pul qimmatli qog’ozlarni sotganlar qo’liga o’tib, bo’sh pulni ko’paytiradi, binobarin, pulning kredit sifatida taklifini oshiradi. Natijada foiz pasayib, kredit arzonlashadi. Davlat tadbirkorligining o’ziga yarasha ziddiyatlari bor, bu tadbirkorlik, bir tomondan, iqtisodiyot uchun zarur, ikkinchi tomondan, u g’oyat serxarajat. 131
byurtmachilariga binoan ishlash firmalar uchun qulay bozor yaratadi, chunki tovarlar va xizmatlar oldindan belgilangan miqdorda va kelishilgan narxda albatta sotiladi. Davlat xususiy sektorda jamg’arilib, bozorga chiqmay qolishi mumkin bo’lgan pulni soliq undirish orqali o’z qo’liga olib, uni o’z byurtmasini xarid etishga jalb etadi, ya’ni bozorni kengaytiradi. Demak, davlat o’z xaridi bilan iqtisodiy taraqqiyotga hissa qo’shadi. Yüklə 0,87 Mb. Dostları ilə paylaş:
|