O’zbekiston respublikasi axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI
VA KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI
TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI
Shifrlash algoritmlarini dasturiy va apparat amalga oshirishning samarali usullari
mavzusidagi

MAGISTRLIK ISHI
	Magistr		_________ imzo		Ahmadov U.S. F.I.SH.
	Rahbar		__________ imzo		Axmedova O.P. F.I.SH.

MUNDARIJA
	Kirish……………………………………………………………….…….
	1.	Ma’lumotlarni шифрлаш алгоритмларининг бардошлилигига оид талаблар ……....................
	1.1.		Axborotlarni шифрлаш алгоритмлари таснифи .............................................
	1.2.		Simmetrik shifrlash algoritmlari қиёсий таҳлили
	1.3.		Assimmetrik shifrlash algoritmlariнинг математик асослари…..………………………………. 1-боб бўйича хулосалар

2. Kriptografik apparat va dasturiy vositalar taдқиқи…………………………
2.1. Kriptografik модулларга оид хавфсизлик талаблари ....……………………………………
2.2. Kriptografik dasturiy vositalarнинг қиёсий tahlili………………………………………
2.3. Kriptografik apparat vositalarнинг tahlili …………………………………………………………
3.

Kirish
Hozirgi kunda axborot texnologiyalari jadal tarzda rivojlanib borayotgan bir vaqtda, axborot almashinuvi xam juda katta tezlik bilan rivojlanib bormoqda.
Elektron ko‘rinishdagi ma’lumotlarni hajmini ortishi, uni saqlash bilan bog‘liq bo‘lgan muammolar hajmini ham ortishiga olib keladi. Ushbu muammolarni hal qilishda mavjud bo‘lgan usullar esa, kundan-kunga yangilanaveradi. Shunga qarmasdan axborot xavfsizligini ta'minlashda qadimda ham foydalanilagan va hozirda ham foydalanilayotgan usullardan biri bu - kriptografik himoya usullaridir. Kriptografik himoya usullari o‘zining ishonchlililigi, samaradorligi va foydalanish darajasi qamrovi kengligi bilan boshqa usullardan farq qiladi. Hozirda axborot xavfsizligini ta’minlashning har bir jabhasida kriptografik usullardan foydalanilmoqda. Bu esa uning muhimligidan darak beradi.
Kriptografiya - axborotlarni aslidan o‘zgartirilgan holatga akslantirish uslublarini topish va takomillashtirish bilan shug‘ullanadi. Dastlabki sistemalashgan kriptografik uslublar eramiz boshida, Yuliy Sezarning ish yuritish yozishmalarida uchraydi. U, biror ma’lumotni maxfiy holda, biror kishiga yetkazmoqchi bo‘lsa, alfavitning birinchi harfini alfavitning to‘rtinchi harfi bilan, ikkinchisini beshinchisi bilan va hokazo shu tartibda almashtirib matnning asli holatidan shifrlangan matn holatiga o‘tkazgan.
Axborotlarning muhofazasi masalalari bilan kriptologiya (kryptos- maxfiy, logos- ilm) fani shug‘ullanadi. Kriptologiya maqsadlari o‘zaro qarama-qarshi bo‘lgan ikki yo‘nalishga ega: - kriptografiya va kriptoanaliz.
Kriptografiyaning ochiq ma’lumotlarni shifrlash masalalarini matematik uslublari bilan shug‘ullanishi to‘g‘risida yuqorida aytib o‘tildi.
Kriptoanaliz esa shifrlash uslubini (kalitini yoki algoritmini) bilmagan holda shifrlangan ma’lumotni asli holatini (mos keluvchi ochiq ma'lumotni) topish masalalarini yechish bilan shug‘ullanadi.
Hozirgi zamon kriptografiyasi quyidagi to‘rtta bo‘limni o‘z ichiga oladi:
1) Simmetrik kriptotizimlar.
2) Ochiq kalit algoritmiga asoslangan kriptotizimlar.
3) Elektron raqamli imzo kriptotizimlari.
4) Kriptotizimlar uchun kriptobardoshli kalitlarni ishlab chiqish va ulardan foydalanishni boshqarish.
Kriptografik uslublardan foydalanishning asosiy yo‘nalishlari: maxfiy ma’lumotlarni ochiq aloqa kanali bo‘yicha muhofaza qilgan holda uzatish, ularning haqiqiyligini ta’minlash, axborotlarni (elektron hujjatlarni, elektron ma’lumotlar jamg‘armasini) kompyuterlar tizimi xotirasida shifrlangan holda saqlash va shu kabi masalalarning yechimlarini o‘z ichiga oladi.